گفت وگو با احسان اخگری، برنامه‌نویس ایرانی شرکت موزیلا فایرفاکس
از چه مرورگر اینترنتی استفاده می‌کنید؟ به کدام یک علاقه دارید و از کدام یک بیشتر بهره می‌برید؟ نظر شما درباره مرورگر فایرفاکس چیست؟ برای رسیدن به موضوع این گفت و گو، روی فایرفاکس خود از گزینه tools گزینه start private browsing را انتخاب کنید یا با استفاده از کلیدهای CTRL + shift + P به این قسمت بروید. حالا شما در حال استفاده از یک محصول ایرانی هستید.
طرف گفت وگوی ما احسان اخگری از مدیران برنامه‌نویسی شرکت موزیلاست که چند وقت قبل رسما به این شرکت پیوست. کارهای بسیار مهمی مثل همکاری در پروژه فارسی‌سازی فایرفاکس و از آن مهم تر تولید اولین کیبورد لایوت صحیح فارسی برای صفحه کلید ویندوز که به جای حروف عربی حروف فارسی دارد، نشان‌دهنده توانایی و شیوه کاری این جوان ایرانی است.
مردم دوست دارن آقای اخگری را بیشتر بشناسند.
سال ۶۱ در تهران به دنیا اومدم و تا چند ماه پیش هم همونجا زندگی می‌کردم. رشته دبیرستانی‌ام ریاضی فیزیک بود. سال ۸۴ لیسانس مهندسی مکانیک از دانشگاه علم و صنعت و سال ۸۷ فوق‌لیسانس مهندسی کامپیوتر را از دانشگاه شریف گرفتم. الان هم در شرکت موزیلا کار می‌کنم.
تخصص شما دقیقا چیه؟
حدود ۱2 سالی هست که به صورت حرفه‌ای برنامه‌نویسی می‌کنم.
به چه زبان‌هایی کد میزنید؟
به زبان‌های زیادی آشنا هستم؛ اما زبان‌هایی که بیشتر باهاشون کار می‌کنم C++ Javascript XUL CSS هستند که در موزیلا به کار می‌روند و PHP برای پروژه‌های وب.
یک شرح از آموزش‌هایی که برای کار حرفه‌ای دیدی برامون بگو؟
من هیچ کلاس آموزشی در این زمینه نرفتم و خودم با مطالعه کتاب و تمرین و بحث با دیگران این مهارت‌ها رو کسب کردم.
چه جور پروژه‌هایی انجام می‌دادی؟
اکثر پروژه‌ها در زمینه ایجاد برنامه‌های مختلف وب بود، یکی دو مورد هم برنامه‌های رومیزی (دسکتاپ) اجرا کردم.
یعنی وب سایت می‌ساختی یا برنامه تحت وب می‌نوشتی؟
هر دو؛ ولی بیشتر برنامه‌های تحت وب بودن.
تخصص شما تو کدوم بیشتره؟ یا کدوم رو بیشتر دوست داری انجام بدی؟
بیشتر علاقه‌ام به برنامه‌های سیستمی و اصطلاحا back-end هست. در زمینه پایگاه داده هم تخصص دارم؛ ولی عموما اگر انتخاب خودم باشه ترجیح می‌دم روی مسائل پیچیده و سیستم‌هایی کار کنم که در شروع به نظر ناممکن می‌یان.گفتی 12 ساله کد می‌زنی یعنی از قبل از دانشگاه. دقیقا از کجا شروع کردی؟
اولین بار که در منزل کامپیوتر داشتم شروع کردم به یاد گرفتن Visual Basic. بعد از مدتی از اون خسته شدم و سعی کردم C یاد بگیرم که در ابتدا موفق نشدم و تا حدی هم سرخورده شدم. سوم دبیرستان بودم که عضو چند گروه پستی (mailing list ) برنامه‌نویسی شدم، در یکی از اونها شخصی بود که تقریبا جواب همه سؤال‌ها رو می‌داد. به اون شخص یک ایمیل زدم و ازش پرسیدم من که یک مبتدی هستم اگر بخوام مثل شما بشم چه کار باید بکنم؟ اون شخص بهم جواب بلند بالایی داد و گفت که حاضره کمکم کنه تا کمکم راه بیفتم، که همین کار رو هم کرد. با کمک اون اول C و بعد ++C رو یاد گرفتم و روی همون گروه پستی فعال شدم. از دیگران هم چیز یاد می‌گرفتم و به دیگران چیز یاد می‌دادم تا زمانی که عملا می‌تونستم پاسخ هر سؤالی رو که اونجا مطرح می‌شد بدم.
بریم سر اصل موضوع، چی شد این روباه آتشین در دام شما افتاد؟
من از حدود 8 سال پیش به نرم‌افزارهای آزاد علاقه‌مند شدم. نرم‌افزارهای آزاد همون ایده‌ای که من به کمک اون برنامه‌نویسی یاد گرفتم رو به خود نرم‌افزارها می‌یارن؛ یعنی یک گروه با یک هدف مشترک (ایجاد یک نرم‌افزار عالی) دور هم جمع می‌شن و در این کار به هم کمک می‌کنن و از هم یاد می‌گیرن.
مدتی من تنها، کاربر نرم‌افزارهای آزاد بودم و همیشه کیفیت این نرم‌افزارها منو متعجب می‌کرد تا زمانی که تصمیم گرفتم شروع کنم به شرکت در یکی از این پروژه‌ها تا حس کنم خودم هم مقداری هر چند کم به این جامعه کمک می‌کنم. پروژه‌هایی که سعی کردم واردشون بشم هسته لینوکس، GNOME WINE و در نهایت موزیلا بود. به دلایل مختلف بیش از همه این پروژه‌ها جذب موزیلا شدم و بعد از حدود ۶ ماه از اولین باری که کد منبع فایرفاکس رو دریافت کردم و کامپایل کردم، اولین کدم رو به پروژه موزیلا ارائه کردم.
روی چه بخشی کار می‌کردی؟
اولین کدی که نوشتم آگوست ۲۰۰۶ بود و وارد موزیلا شد. باگ شماره 338179بود. در ابتدا من به دنبال شناخت بخش‌های مختلف موزیلا بودم. موزیلا پروژه فوق‌العاده بزرگیه فکر می‌کنم بیش از 5/1 میلیون خط کد فقط برای فایرفاکس داره.
بعد کمکم شروع کردم به کار در بخش واسط کاربری فایرفاکس (منظور پنجره‌هایی هست که کاربر مستقیم باهاشون کار می‌کنه). اولین کار بزرگ نسبت به کارهایی که قبل از اون انجام داده بودم اضافه کردن امکان جستجو به پنجره رمز عبور‌های فایرفاکس بود. بعد از اون هم روی بخش‌های زیادی کار کردم به اصطلاح از این شاخه به اون شاخه پریدم ؛ اما بزرگترین کاری که تا به الان انجام دادم ایجاد امکان مرور خصوصی یا همون private browsing در فایرفاکس هست که در فایرفاکس 5/3 منتشر شد. کل کارش حدود ۱۰ ماه طول کشید و بعد از این که اولین نسخه از کدش کامل شد تا الان هم روش کار کردم.یعنی کل آن را شخصا انجام دادی؟
از نظر نوشتن کد تقریبا همه رو خودم نوشتم ؛ ولی چون مرور خصوصی با بخش‌های زیادی در ارتباط بود، با افراد زیادی هم صحبت کردم و چیزهای زیادی هم یاد گرفتم.
برگردیم به عقب‌تر. درباره پروژه‌های متن بازی که روش کار کردید هم توضیح بدین.
من تقریبا فقط روی موزیلا کار کردم، WINE گنوم هسته لینوکس بقیه پروژه‌هایی که گفتم رو یه مدتی واردشون شدم و شروع کردم به خوندن مطلب راجع بهشون ؛ ولی به قدر کافی منو جذب نکردن. یکی از چیزهایی که منو خیلی جذب موزیلا کرد این بود که تعداد بسیار زیادی کاربر هر روز از اون استفاده می‌کنن و دلیل دیگه این که اجتماع موزیلا بسیار فعال و پرانرژی هست.
وقتی از موزیلا حرف میزنید دقیقا منظورتون چیه؟ خود بنیاد یا پروژه‌هایی مثل فایرفاکس؟
فایرفاکس بزرگترین محصول پروژه موزیلاست، غیر از اون تاندربرد برای ایمیل، سان‌برد که یک برنامه تقویم هست، سی‌مانکی که دنباله سوئیت اینترنتی نت‌اسکیپ هست و تعداد بسیار زیادی محصول دیگه هم توسط پروژه موزیلا ایجاد میشه. خود موزیلا هم به عنوان یک سکوی نرم‌افزاری هم قابل استفاده هست، برای ساخت برنامه‌های دیگه مثلا برنامه سانگ‌برد که یک برنامه پخش موسیقی هست روی سکوی موزیلا ساخته شده.
موزیلا مستقل عمل می‌کنه؟ مالکش کیه؟
بنیاد موزیلا که یک سازمان غیر انتفاعی هست مسوولیت هدایت پروژه رو به عهده داره. شرکت‌های Mozilla Corporation و Mozilla Messaging که صددرصد سهامشون متعلق به بنیاد موزیلاست به ترتیب روی فایرفاکس و تاندربرد کار می‌کنن. ولی کلا در موزیلا هر کسی که از خودش توانایی نشون بده قدرت تصمیم‌گیری پیدا می‌کنه من قبل از این که استخدام بشم مدیر ماژول مرور خصوصی بودم و در اون ماژول به قول معروف حرف آخر رو من می‌زدم. اصولا کنترل به اون صورت وجود نداره و بنیاد موزیلا بیشتر به جهتدهی پروژه‌ها به سمتی که هدف همه شرکت‌کننده‌ها هست (که ایجاد یک بستر نرم‌افزاری باز برای پیشبرد اینترنت هست) می‌پردازه.
تصمیم‌گیری ارشد بنیاد با کیه؟
چون سازمان غیر انتفاعیه مالک به اون صورت نداره. یک هیأت مدیره داره برای تصمیم‌گیری‌ها.
موزیلا از کی شروع به کار کرد؟
پروژه موزیلا از زمانی شروع شد که نت‌اسکیپ کدش رو باز کرد و اصولا پروژه موزیلا برای پیشبرد نرم‌افزار نت‌اسکیپ ایجاد شد و بعدها شروع به ساخت فایرفاکس و بقیه محصولاتش کرد.
درآمد موزیلا دقیقا از کجاست؟
درآمدهای موزیلا از راه پذیرش اهدای donation و تفاهم‌نامه‌های تجاری هست و بزرگترین و مشهورترین این تفاهم‌ها گوگل هست که طی یک تفاهم‌نامه فایرفاکس گوگل رو به عنوان موتور جستجوی پیش‌فرض در فایرفاکس قرار می‌ده و گوگل هم بخشی از درآمدی رو که از راه کلیک روی تبلیغات کاربرانی که از فایرفاکس در گوگل جستجو می‌کنن کسب می‌کنه به موزیلا پرداخت می‌کنه. بعضی فکر می‌کنن که گوگل این پول رو به عنوان پشتیبانی در اختیار موزیلا قرار می‌ده، ولی در واقع گوگل از این راه چند برابر اون مبلغ خودش منتفع میشه که البته در یک تفاهم‌نامه تجاری همین‌طور هم باید باشه.
پشتیبان دولتی نداره؟ یعنی دولت آمریکا ازش حمایت نمی‌کنه؟
تا جایی که من می‌دونم نه. اگر دولتی تصمیم به اهدای پولی به موزیلا بگیره اون قبول می‌کنه، ولی به اصطلاح نمی‌ذاره اون پول وسیله‌ای برای کنترل‌شدنش بشه ولی در حال حاضر تا جایی که من می‌دونم از دولتی حمایت دریافت نمی‌کنه.
مستقیم و غیرمستقیم چند نفر در موزیلا مشغول هستن؟
خود بنیاد موزیلا با احتساب هیأت مدیره چیزی حدود ۱۰ تا ۱۵ نفر کارمند داره که البته همه هم روی نرم‌افزار کار نمی‌کنن و شرکت موزیلا که من درش کار می‌کنم چیزی حدود ۲۵۰ کارمند داره ولی اجتماع اشخاصی که روی این پروژه کار می‌کنن عملا هزاران نفره، چون اجتماع نامتمرکزه، راهی برای دونستن تعداد دقیقشون رو نداریم جالبه که بدونین نرم‌افزار فایرفاکس حدود 400 میلیون کاربر فعال روزانه داره.از مبلغ هزینه و درآمد موزیلا خبری دارید؟
گزارش‌های درآمد و هزینه موزیلا روی اینترنت منتشر میشه خلاصه اش اینه که سال ۲۰۰۸ کل دارایی‌هاش حدود ۱۱۵ میلیون دلار بوده کل درآمدهاش حدود ۷۸ میلیون دلار و کل هزینه‌هاش حدود ۴۹ میلیون دلار. سند کاملش اینجاست.
http://www.mozilla.org/foundation/documents
البته این مبلغ برای یک شرکت چند ملیتی مبلغ بزرگی نیست و به نظر من یک شرکت کوچک محسوب میشه.
بله. شرکت موزیلا خودش شرکت خیلی بزرگی محسوب نمی‌شه. برای مقایسه، شرکت‌های متوسط نرم‌افزاری در رده ۱۰۰۰ نفر کارمند دارن. مثلا Facebook چیزی بیش از ۳۰۰۰ کارمند داره. نکته‌ای که موزیلا داره اینه که با تعداد نسبتا کم کارمنداش کارهای بزرگی می‌تونه انجام بده که بخش زیادی‌اش به دلیل مشارکت افراد مختلف از همه دنیاست و هر چند باورش برای اکثر مردم آسون نیست اما هدف بنیاد موزیلا کسب سود مالی نیست.
منبع ضمیمه جام جم کلیک
پاسخ با نقل قول