افرادی که به تازگی با لینوکس آشنا شده اند، اغلب برای انتخاب یک توزیع از میان تعداد فراوان توزیعهای موجود لینوکس با مشکل مواجه شده و سردرگم می شوند. نکته جالب توجه این است که اکثر این توزیعها را می توان ندیده گرفت. این مقاله در انتخاب یک توزیع مناسب و شروع کار با لینوکس به شما کمک خواهد کرد.
یکی از مسائلی که برای علاقه مندان جدید لینوکس گیج کننده است واژه “distro” یا توزیع می باشد و گیج کننده تر از آن برای مبتدیان این است که هیچ گونه تعریفی رسمی از اینکه یک توزیع دقیقا چیست وجود ندارد.
برای شروع می توان چنین گفت که یک توزیع مجموعه ای از هسته لینوکس به همراه دیگر نرم افزارها و خدمات می باشد. معمولاً هسته در همه توزیعها یکسان بوده و آنچه که در واقع شما انتخاب می کنید نحوه نصب و ابزارهایی است که شما نیاز دارید و همچنین میزان پشتیبانی از توزیعی که می خواهید.
اگر قصد دارید از لینوکس استفاده کنید باید به نوعی آن را بر روی کامپیوتر خود راه اندازی نمایید. ساده ترین راه تهیه یک سی دی قابل بوت حاوی لینوکس و روال نصب آن است. اما هنگامی که برای یافتن لینوکس جستجوهای خود را آغاز می کنید، گویی قرار است سوزنی را در انبار کاهی پیدا کنید. توزیعهای ظاهرا خطرناک، ظاهراً احمقانه و برخی نیز با اسامی جالب و طنزآلود وجود دارند. برخی را به رایگان می توانید دریافت کنید و برای برخی دیگر نیز باید هزینه هایی صرف کنید. حال چگونه می خواهید لینوکس مورد نظر خود را پیدا نمایید؟
همچنان که در شکل زیر نشان داده شده است، یک توزیع با هسته لینوکس شروع می شود. در بالای این لایه، کتابخانه های گنو و ابزارهای کمکی قرار می گیرد که دسترسی سطح بالاتری را به توابع هسته فراهم آورده و ابزارهایی برای انجام برنامه نویسی در سطح بالا ارائه می کند. در لاید بالاتر مجموعه برنامه های کاربردی قرار می گیرند. نصب برنامه ها و ابزارهای کمکی، همراه با مستندات آنها و غالباً پشتیبانی از این برنامه ها لایه های بعدی را تشکیل می دهند.
هسته، نرم افزاری مرکزی و اصلی است که سیستم عامل را تشکیل می دهد. هسته مجموعه پایه دستورالعملهایی است که به نرم افزارها امکان صحبت با سخت افزارها را می دهد. هر چیزی که اجرا می کنید، خواه یک پوسته خط فرمان، یک سیستم پنجره گرافیکی یا یک مروگر وب، همگی برنامه هایی کاربردی هستند که در بالای لایه هسته اجرا می شوند.
اغلب توزیعها عمومی و چند منظوره اند و برآنند که محیطی مناسب برای یک کارساز (سرور) یا محیط رومیزی فراهم آورند، نظر به اینکه برخی از آنها نیز خاص منظوره می باشند. به عنوان مثال لینوکس Yellow Dog بر روی معماری POWERTM تمرکز دارد. دبیان بر روی نرم افزار آزاد تمرکز داشته، بسته های نرم افزاری اختصاصی را به کناری نهاده و همه تلاشش برای پایداری توزیع می باشد. سایر توزیعها نیز هر یک بر روی ویژگیهای دیگری تمرکز دارند. مثلاً VideoLinux بر روی رمزگذاری ویدئو و خلق DVD کار کرده و می کند.
از آنجا که لینوکس نرم افزاری است آزاد، هر فردی بنا به میل خود می تواند به تنهایی یا با همکاری دیگران یک توزیع لینوکس منتظر کند. در نتیجه تمایل افراد مختلف به ابداع و ابتکار، منجر به کثرت گیج کننده ای از توزیعهای گوناگون شده است. خوشبختانه، مبتدیان به راحتی می توانند اغلب آنها را نادیده بگیرند. هدف شما این است که به هر حال از نقطه ای کار را شروع کنید، از این رو انباره ای از توزیعهای مختلف تشکیل داده و انتخاب خود را از بین آنها انجام می دهیم. به مرور که تجربه شما بیشتر شود، می تواند از بین «جنگل توزیعها» گزینه مورد نظر خود را به راحتی انتخاب کنید.
داخل جنگل
اولین تصمیم گیری این است که می خواهیم توزیعی تجاری انتخاب کنیم یا یک توزیع مبتنی بر جامعه یا جامعه ای (Community).
توزیعهای تجاری
تهیه یک توزیع تجاری برای شما هزینه هایی در برخواهد داشت، هر چند که این هزینه ها بسیار کمتر از برخی سیستم عاملهای دیگر خواهد بود. در ازاء هزینه ای که پرداخت می کنید CDهایی همراه با مستندات و تا حدودی نیز پشتیبانی فنی دریافت خواهید کرد. در واقع شما با شرکتی آشنا می شوید که به کارکنان خود به واسطه کار بر روی لینوکس به عنوان یک محصول، حق الزحمه پرداخت می کند. اگر شما برای کسب و کار خود از لینوکس استفاده می کنید، احتمالاً ایده خوبی خواهد بود که یک توزیع تجاری را برای اهداف خود به کار گیرید. حتی ممکن است برخی از نرم افزارهای تجاری شما برای پشتیبانی بهتر به توزیعهای تجاری خاصی نیاز داشته باشند.
در حال حاضر، پیشگامان واقعی در حوزه لینوکس تجاری، ردهت و Novell SuSE می باشند (این
منابع را برای اطلاع بیشتر می توانید مطالعه نمایید).
توزیعهای مبتنی بر جامعه
توزیعهای مبتنی بر جامعه بسیار زیادند. این توزیعها توسط علاقه مندان و داوطلبان فراهم شده و نگهداری می شوند و علاوه بر اینکه تجاری نیستند، ممکن است بسیار خوب و عالی به نظر برسند.
غالباً ممکن است این توزیعها را در فروشگاه ها پیدا نکنید و احتمالاً یک روند پشتیبانی فنی برای پیگیریهای بعدی شما وجود نخواهد داشت. در این توزیعها، کمک رسانی و راهنماییها معمولاً توسط کاربران فعال در این جامعه، در قالب اتاقهای گفتگو و مباحثه برخط (آنلاین) صورت می گیرد.
یک توزیع مبتنی بر جامعه ممکن است برای آنهایی که عادت به استفاده از نرم افزارهای پولی دارند، با کمی احتیاط یا حتی ترس همراه باشد. هنوز هم بسیاری از توزیعهای مجبوب و مردم پسند مثل اوبونتو (Ubuntu) مبتنی بر جامعه اند. همچنین یک توزیع جامعه ای عموماً هیچ گونه محدودیتی در مورد نحوه استفاده شما از آن قائل نمی شود. شما می توانید آن را به طور رایگان بر روی سیستمهای زیادی نصب کرده، تغییراتی در آن اعمال کنید و هر آنچه را که بخواهید بر روی آن انجام دهید.
تفاوتهای بیشتر
یک توزیع تجاری می تواند محدودیتهایی داشته باشد. مثلاً فقط از هسته ای که توسط توزیع کننده گردآوری شده پشتیبانی نماید، یا محدودیتهایی بر روی تعداد سیستمهایا CPUهایی که پشتیبانی می شوند، اعمال کند. توزیعهای تجاری می توانند محدودیتهای حقوقی نیز بر روی نرم افزارهای موجود در بسته خود وضع کنند. این کار، یک عمل بسیار معمول و رایج است که در مثلا در مورد برنامه های کاربردی از قبیل Player های چندرسانه ای که حقوقی بودن کدکهای آنها مبهم است، اعمال می شود. توزیعهای تجاری معمولاً سعی دارند که از موضوعات جدل آمیز و مباحثه ای دوری کنند، در حالی که توزیعهای جامعه ای غالباً جسارت بیشتری در این زمینه دارند.
نسخه های مبتنی بر جامعه معمولاً حاوی برنامه های کاربردی بیشتر و متنوع تری هستند. ممکن است بخواهید امکانات بیشتری مثل بازیها، ابزارها و سرگرمیهای عملی و دیگر نرم افزارهایی که انتظار نمی رود در یک توزیع تجاری موجود باشند را داشته باشید. اگر از بسته های نرم افزاری که به یک توزیع تجاری نیاز دارند استفاده نمی کنید، یک نسخه تجاری می تواند راهی برای صرفه جویی در پول شما شود. در فروشگاه های لینوکس بسیار مشاهده شده است که توزیعهای تجاری برای کارسازهای تولیدی و بحرانی تر به کار گرفته می شوند در حالی که توزیعهای مبتنی بر جامعه، توابع کاربردی متنوعی بر روی سیستمهای غیر بحرانی اجرا می کنند.
توزیعهای معروف و محبوب مبتنی بر جامعه عبارتند از: فدورا، OpenSuSE، دبیان، مندریک، Knoppix و اوبونتو.
نکته جالب توجه این است که نرم افزارهایی که شما در لینوکس اجرا می کنید، عموماً در هر توزیعی اجرا خواهند شد، از این رو شما می توانید آنچه را که دوست دارید انتخاب کنید و حتی آن را تغییر دهید. می توانید در انتخاب توزیع خود از دوستان و همکاران خود نیز کمک بگیرید. هر توزیع مبتنی بر جامعه تالارهای گفتگوی قابل دسترسی دارد که می توانید سؤالات خود را در آن مطرح کرده و دانش خود را در آنها به اشتراک بگذارید.
اطلاعات بیشتر را در مورد توزیعهای مختلف در تارگاه
DistorWatch می توانید مشاهده نمایید.
دیسکهای زنده لینوکسی (LiveCD)
یکی از تولیدات برجسته و شاخص در دنیای لینوکس که ممکن است در جستجوهایتان به آن برخورد کنید، “LiveCD” یا دیسک زنده می باشد. این پدیده یک توزیع لینوکسی است که یک دیسک قابل بوت می باشد و بدون هیچ تغییری در سیستم شما قابل اجراست. کار، بسیار ساده است. شما با یک CD (یا DVD) سیستم را بالا می آورید و لینوکس را تا وقتی که سیستم خاموش شود، اجرا خواهید کرد. این، امکان بسیار خوبی برای آشنایی اولیه شما با لینوکس فراهم می آورد. همچنین راهی برای حمل و نقل لینوکس پیش رو می گذارد. حتی مشاهده شده است که ویندوز سیستمی خراب شده و فرد با دیسک زنده لینوکسی سیستم را بالا آورده تا صرفاً یک جستجوی اینترنتی انجام دهد. چنین فردی تصمیم منطقی بعدی خود را برای شروع کار تمام وقت با لینوکس نگرفت، اما واقعاً به این نتیجه رسید که استفاده از این سیستم عامل چقدر ساده است.
گزینه های مختلفی برای انتخاب دیسکهای زنده وجود دارد. Knoppix ظاهراً اولین نمونه این دیسکهاست. Novell SuSE (و OpenSuSE) نیز یک دیسک زنده دارد. اوبونتو هم دیسک زنده قابل نصب دارد.
تصمیم گیریها
ممکن است شما هنگام تصمیم گیری برای انتخاب یک توزیع لینوکس چیزهایی مد نظر داشته باشید:
اگر برای اهداف تجاری با کامپیوتر کار می کنید، احتمالا باید یک توزیع تجاری را انتخاب کنید. اگر می خواهید کار تولید و توسعه انجام دهید، نیازی به بازیها و سرگرمیهای زیادی در توزیع خود ندارید. اگر می خواهید در وب پژوهش و تحقیق کنید، به کارسازهای پایگاه داده ای زیادی نیز نیاز نخواهید داشت.
هیچ اشکالی ندارد اگر انسان تجربیات جدید و چیزهای نوین را امتحان کند، اما برخی توزیعها وجود دارند که کار کردن با آنها کمی مشکل به نظر می رسد. آنها تجربیات افرادی بوده اند که در جستجوی فناوری بوده اند و قصد پشتیبانی از آنها را ندارند. از این مسأله مطمئن شوید که چه مدت از زمان تولد توزیع مورد نظر شما می گذرد و ببینید که آیا بنیاد یا مؤسسه ای پشت آن قرار دارد یا خیر.
استانداردهایی برای کار با لینوکس وجود دارد. یکی ا زمهمترین استانداردهای تجاری LSB (یا Linux Standard Base) می باشد. این استانداردها مبانی شکل گرفتن یک توزیع لینوکسی، محل قرار گرفتن فایلها، روشهای نصب و ... را تعریف می کنند. برخی از پیش نیازها به شدت فنی بوده و به مطالعات زیادی نیاز دارند. البته بیشتر توزیعهای تجاری تایید شده می باشند. با این حال، یکی از آسانترین روشهای تعریف استانداردها این است که آیا یک توزیع مبتنی بر RPM است یا خیر، که این ویژگی در واقع نحوه نصب نرم افزارها در لینوکسی است که با LSB استاندارد شده است. اگر توزیعی که از RPMها استفاده می کند، انتخاب نمایید، در مدیریت نرم افزارهای تجاری، سازگاری و انعطاف بیشتری خواهید داشت.
شما در مقاطع زمانی مختلف به کمکهایی احتیاج خواهید داشت. البته هر کسی ممکن است به این مشکل برخورد کند. آیا توزیع شما انجمنهای پشتیبانی خوبی دارد یا خیر؟ بررسی کنید و ببینید که نظر اتاقهای گفتگو و مباحثه توزیع مورد نظر شما چقدر مفید و کاربردی اند. ببینید که آیا آنها به سؤالات شما پاسخ می دهند. همچنین موارد مختلف دیگری از پشتیبانی مانند اتاقهای چت و گروه های کاربری نیز وجود دارند. این امکانات تفاوتهای زیادی با این دارند که شما مثلاً گوشی تلفن را برداشته و با یک متصدی و پشتیبان تماس بگیرید. به مرور که در این جوامع و انجمنها مشارکت کنید، به فردی شناخته شده تبدیل خواهید شد. هرچند که اگر یک توزیع تجاری را برگزینید، برای برخورداری از کمکها، راهنماییها و پشتبانیهای بعدی، باید هزینه هایی صرف کنید.
کافی است که نترسید و توزیعی را انتخاب کنید و کار را با آن شروع نمایید. بعدها می توانید در صورت نیاز در تصمیم خود تجدید نظر کرده و توزیع مورد نظر خود را تغییر دهید.
