سوال: در مورد پورتال [بایگانی]

azarakhshl

پنج شنبه 10 اردیبهشت 1388, 17:55 عصر

پورتال عبارت است از درگاهی به دنیای اطلاعات و منابع اطلاعاتی؛ به صورت دسته بندی شده و به شکل مورد نیاز کاربر.
به پورتال Anchor site و Gateway هم می گویند.
ترجمه كلمه Portal به فارسي در فرهنگهاي لغت "دريچه"، "درگاه" و "مدخل" ذكر شده اما كلمه پورتال در تكنولوژي اطلاعات معني متفاوتي دارد. اگر بخواهيم ساده بگوييم، پورتال صفحه وب واسطي است كه امكان دسترسي آسان را به هر چيزي كه كاربر، براي انجام وظيفه يا خواسته اش نياز دارد – بدون توجه به اينكه محل فيزيكي آن كجاست، فراهم مي كند. به بيان ديگر پورتال "درگاهي" است به دنيايي مجازي كه كاربر مي تواند از طريق امكانات فراهم شده در آن، تمامي نيازهاي خود را براورده كند.
نيازهايي مانند جستجو و يا خريد(مثلا يك كتاب)، دسترسي به حساب بانكي، افزايش و كاهش اعتبار يك حساب اعتباري و يا به روز رساني اطلاعات سخت افزاري از محل كار، پورتال همه چيز را از طريق درگاهي واحد براي كاربر خود فراهم مي سازد.
ويژگيهاي اصلي يك پورتال عبارت اند از :
• تجمع اطلاعات
• هدف دار بودن اطلاعات
• دردسترس بودن اطلاعات
• دريچه ورود منحصر به فرد
تاريخچه خلاصه پورتال
اگر در دنياي كامپيوتر به عقب بازگرديم، زماني را خواهيم يافت كه در آن سيستم هاي نرم افزاري به گونه اي متحول شدند كه ديگر لازم نبود براي كار با يك برنامه، برنامه هاي ديگر بسته شوند، يعني مي توانستيم همزمان از چند برنامه كاربردي استفاده كنيم بدون آنكه با مشكلي مواجه شويم.امكاني كه قبل از آن وجود نداشت. تاريخچه پورتال ها از همان زمان آغاز شد و نسلهاي
تكامل يافته آنها يكي پس از ديگري پا به عرصه دنياي اطلاعات گذاشتند .
نسل اول پورتال ها :
اولين پورتال ها، كه از آنها تحت عنوان نسل اول نام برده مي شود، بر فراهم نمودن محتويات ايستا، مستندات و همچنين خوراكهاي اطلاعاتي زنده در صفحات وب مبتني بودند. مثالهاي نمونه اين نسل سايت هاي yahoo يا Excite است. اين پورتالها در محيطي به هم پيوسته، اهداف مشابهي را دنبال كرده و صفحه واسط مشخص و منحصر به فردي را براي دستيابي به مجموعه اطلاعات توزيع شده در سراسر شركت يا سازمان خود، در اختيار كاربر مي گذاشتند. اين اطلاعات معمولا شامل اخبار شركت، شرايط و فرم هاي استخدام، اطلاعاتي مربوط به كاركنان و چگونگي ارتباط با آنها، مستندات رسمي و سياست هاي اعلام شده شركت و همچنين لينك هاي ارتباطي مفيد بود .
نسل دوم پورتال ها :
نسل دوم پورتال ها بر اطلاعات مشخص تر و نرم افزارها متمركز بودند. در اساس شباهت زيادي به خصوص در زمينه فراهم آوردن اطلاعات با نسل اول داشتند با اين همه تفاوت مهمي نيز وجود داشت: اين پورتالهاي امكان همكاري كاربران را در محيطي به هم پيوسته فراهم مي كردند و همين امكان، نقطه تمايز آنها با نسل پيشين محسوب مي شد .
پورتال هاي نسل دوم قابليت همكاري متقابل را در ادارات مجازي براي تيم هاي كاري و به منظور انجام وظايفشان فراهم مي ساختند. نسل دوم پورتال ها سرويس هاي متعددي داشتند كه از جمله آنها مي توان به سرويس هاي مديريت محتوي ( سازمان دهي و مديريت اطلاعات مرتبط ) و سرويس هاي همكاري (كه به كاربران امكان مي داد با يكديگر گپ زده و براي يكديگر ايميل فرستاده و قرار ملاقات تنظيم كنند) اشاره كرد. در اين پورتال ها قابليت تعريف گروه هاي كاربري نيزفراهم آمده بود. به بيان ديگر اين پورتال ها سازو كار همكاري داخلي را در يك سازمان فراهم مي ساختند .
نسل سوم پورتال ها :
نسل سوم با هدف ايجاد فضاي مجازي تجارت الكترونيك (E-Business ) بوجود آمد. پورتال هاي نسل سوم به عنوان واسط ارتباطي كارمندان، تهيه كنندگان، توليد كنندگان و مشتريان قلمداد مي شوند. ويژگي فوق العاده اين پورتالها امكان مرتبط شدن نرم افزارهاي مستقر در سرورهاي مختلف است . به بيان ديگر، اين پورتال ها نقطه به هم پيوستن محتويات و برنامه هاي كاربردي مستقر در سرورهاي مختلف بطور همزمان و با استفاده از همكاري سرويسهاي خدماتي آنان اند. به علاوه امكان دسترسي به محتويات و امكانات سيستمهاي مختلف را از طريق ابزارها و تجهيزات متنوع، بسته به نياز كاربر امكان پذير مي كنند. اين گروه پورتال ها مجموعه قابل توجه و ارزشمندي از اطلاعات، مستندات، امكانات و قابليتهاي نرم افزارهاي مرتبط را از طريق درگاه واحدي براي كاربر فراهم مي كنند . به علاوه، اين پورتالها به صورتي خودكار و بر اساس نقش كاربران هدفمند شده و ويژگيهايي خاص آنها مي يابند . به بيان ديگر، نحوه نمايش، محتوي و امكانات در دسترس، بسته به نقش تعريف شده براي كاربر به گونه اي منحصر به فرد و خاص وي در اختيار او قرار مي گيرد. كليد توسعه آينده اين نسل از پورتال ها،ايجاد چهارچوب هاي كاري باز ( از قبل تعريف نشده ) براي سرويس هاي عمومي خواهد بود .
انواع پورتال
پورتال را مي توان بر حسب محتوا و مخاطب طبقه بندي كرد :
محتوا : "چه سيستم و اطلاعاتي توسط پورتال ارائه مي شوند ؟"
• پورتالهاي اطلاعاتي ) Information Portal (، پورتالهايي هستند كه بيشتر اطلاعات استاتيك موجود در منابع مختلف را گردآوري كرده و نمايش مي دهند.
• پورتالهاي كاربردي ) Application Portal ( ، پورتالهايي هستند كه بيشتر ارائه دهنده سرويس هستند .
مخاطب : " مخاطب پورتال چه كسي است ؟ "
• پورتال افقي ) Horizontal Portal - Hortal ( ارائه دهنده اطلاعات و سرويسهاي مختلفي است ، و افراد مختلف را پاسخگو مي باشد به عنوان مثال پورتالي كه در آن خريد و فروش كالاهاي مختلفي صورت مي گيرد .
• پورتال عمودي ) Vertical Portal- Vortal ( بر روي عناوين خاص و يا سرويسهاي خاص تمركز دارد و پاسخگوي گروه خاصي مي باشد . به عنوان مثال پورتالي كه به خريد و فروش ( محصولات يك صنعت خاص و اخبار همان صنعت اختصاص مي يابد.
علاوه بر طبقه بندي محتوايي پورتال ، طبقه بندي ديگري وجود دارد كه پورتال را به دوبخش پورتالهاي تجاري (Commerical Portal) و پورتالهاي سازماني (Enterprise Portal ) طبقه بندي مي كند.
پورتالهاي سازماني (B2E)
1- Enterprise Information Portals یاEIP
اين پورتال كه براي استفاده كارمندان و به منظور بهبود روند دسترسي افراد به اطلاعات ، به اشتراك گذاشتن اطلاعات مختلف و كار بر روي اطلاعات طراحي مي گردد . با استفاده از EIP مي توان پروسه ها و كنترل روند اجراي فرآيندهاي سازمان، مخزن اطلاعات ( WarehouseData ) ، برنامه هاي كاربردي در سطح سازمان را يكپارچه كرد
. امكان دسترسي كارمندان به انواع ديگر پورتال نظير e-business PortalEIP و پورتالهاي شخصي را فراهم مي آورد . به صورت خلاصه مي توان گفت كه EIP ، برنامه اي است كه شركتها را قادر مي سازد تا به كاربران اجازه دهند تا به اطلاعات درون سازماني آنها دسترسي داشته باشند ، آنها را شخصي كنند و در انتها بر حسب اطلاعات موجود تصميم درستي بگيرند.
انواع اين نوع پورتال عبارتند از :
1-1 Business intelligence portals
Business intelligence شامل برنامه هايي است كه براي جمع آوري ، ذخيره سازي ، تحليل و دسترسي به اطلاعات بكار مي روند وبه كاربران اين اطلاعات اجازه مي دهد كه بر حسب اين اطلاعات بهترين تصميم گيري انجام دهند . همچنين اين نوع پورتال، از انواع پورتالهاي سازماني است كه به كاربران امكان مي دهد تا به پورتال دسترسي داشته و گزارش هايي را وارد بانك اطلاعاتي سازمان نمايند .اين اطلاعات -كه كاملا به روز هستند - در تصميم گيري هاي استفاده كنندگان تاثير زيادي دارند
. IBM و Oracle از ارائه دهندگان اين نوع پورتال هستند.
2-1 Business area (Intranet) portals
پورتالهايي كه تنها عملكردهاي خاص درون سازماني را شامل مي شوند . Authoria و PeopleSoft در زمينه مديريت منابع انساني ، SAP Portal و Oracle در زمينه ERP ، Siebel در زمينه بازاريابي و فروش از ارائه دهندگان اين نوع پورتال هستند. اين نوع پورتال به كارمندان كمك مي كند كه به اطلاعات ذخيره شده در سازمان ذخيره شده اند دسترسي داشته باشند و از آن براي هدف تعيين شده استفاده كنند.
3-1 Role portals
اين نوع پورتال سه نوع مدل تجاري ( Business Model ) را پشتيباني مي كند. بدين صورت كه براي هريك از انواع B2E ،B2C و B2B خدماتي ارائه مي دهد .
اين پورتال در محدوده B2E ، به كارمندان اجازه مي دهد تا به اطلاعات مورد نظر خود دسترسي داشته باشند. خروجي اين نوع پورتال قابل شخصي سازي است.. در محدوده B2C به شركت اجازه مي دهد كه با مشتريانش ارتباط برقرار كند. در اين محدوده خدماتي نظير سفارش دهي ، صدور صورتحساب ، پشتيباني و پيگيري انجام فرايند به صورت الكترونيكي را فراهم مي كند. در محدوده B2B اين نوع پورتال به شركت اجازه مي دهد كه نحوه انتقال اطلاعات ، فعاليتهاي تجاري و فرايندهاي بين خود و توليد كنندگان، شركت هاي همكار و توزيع كنندگان خود را كنترل نمايد .
-2 e-Business (Extranet) Portals
اين نوع پورتال داراي سه زير مجموعه است :
1-2 Extended enterprise portals
اين نوع پورتال در محدوده B2B به شركتهاي همكار و توليد كننده اجازه مي دهندكه به Exteranet شركت ديگر دسترسي داشته باشند . در اين حالت خدماتي نظير سفارش كالا ، مطرح كردن درخواست مناقصه مورد استفاده قرار مي گيرد . در محدوده B2C اين نوع پورتال به مشتريان اجازه مي دهد كه به Extranet شركت دسترسي داشته باشند و خدماتي نظير سفارش كالا ، صدور صورتحساب و خدمات مشتري دريافت نمايند.
2-2 e-Marketplace portals
اين نوع پورتال به كاربران اجازه مي دهند كه كالاهاي خود را براي خريد و يا فروش بر روي پورتال قرار دهند. اين نوع پورتال ارتباط بين خريدار و فروشنده را برقرار كرده و با ارائه اخبار و اطلاعات مرتبط با موضوعي كه در آن زمينه فعاليت مي كند به كاربران سايت كمك مي كند تا تصميم گيري درستي داشته باشند.
3-2 ASP portals
اين نوع پورتال ، در محدوده B2B بوده و به كاربران خود اجازه مي دهد تا خدمات و كالاهاي موجود را اجاره نمايند . نمونه هاي اين نوع پورتال عبارتند از :
• Portera’s ServicePort
• Salesforce.com
• SAP’s MySAP.com
• Oracle’s oraclesmallbusiness.com
- 3 Personal (WAP) portals
1-3 Pervasive portals or mobility portals
اين نوع پورتال كه در تلفنهاي همراه ، PDA ، ومحصولاتي از اين قبيل وجود دارد ، به عنوان يك سرويس مهم براي كارمندان و مشتريان مطرح مي شود . زيرا كه اين دو گروه با استفاده از اين نوع پورتال مي توانند اطلاعات لازم جهت خدمات دهي ، كالا، قيمت ، تخفيف ، وضعيت پرداختها و وضعيت حمل و نقل كالا را كنترل نمايند..
-4 Public or Mega (Internet) portals
سازمانهايي كه در اين گروه قرار مي گيرند ، بر روي جذب تعداد زياد مخاطب آنلاين كار مي كنند. اين نوع پورتال شامل دو زير گروه مي گردد :
1-4 پورتالهاي تجاري (پورتالهاي شخصي)
پورتالهايي كه اطلاعات را به صورت عمومي در اختيار افراد قرار مي دهند . اين پورتالها اغلب داراي سرويس هاي رايگان بوده و هزينه هاي خود را از طريق تبليغات بدست مي آورند . مخاطب اين پورتال عام مردم هستند كه براي ارتباط با ديگران و همچنين بهرمندي از اطلاعات اينترنت از پورتال استفاده مي كنند . نكته جالب در مورد اين نوع پورتال اين است كه اغلب موتور هاي جستجوي قديمي با افزودن سرويسهايي در گروه پورتالهاي تجاري قرار مي گيرند .
اطلاعاتي كه اغلب در اين نوع پورتال ارائه مي شود شامل قيمت سهام ، گزارش هواشناسي ، اخبار ، فهرست برنامه هاي تلويزيوني مي باشد.برنامه هايي كه در اختيار كاربران اين سيستمها قرار مي گيرد شامل تقويم ، بازي هاي آنلاين ، دايركتوري هاي آدرس و تلفن افراد و برنامه ريز الكترونيك براي يادداشت كارهاي روزانه و تنظيم ملاقات مي باشد . .
عناويني كه در اينگونه پورتال ارائه مي شوند ، اغلب شامل مطالبي است كه عام مردم به آن علاقه مندند: نظير ورزش ، سرگرمي ، داد و ستد، علوم و آموزش .
امكانات شخصي سازي در اين گونه پورتال شامل ، اطلاعات و ظاهر سايت مي باشد . نكته اي كه در مورد اين نوع پورتال مهم است، اين است كه تمامي افراد به اطلاعات ذكر شده دسترسي دارند، حتي اگر به سيستم وارد نشده باشند. پورتالهايي نظير Yahoo، MSN و AOL در اين گروه قرار مي گيرند. تعداد اين نوع پورتال در حال كاهش است .
2-4 Industrial portals, vertical portals or vortals
تعداد اين نوع پورتال به سرعت در حال افزايش است . اين نوع پورتال بر روي مخاطبين با علايق خاص نظير كامپيوتر، خرده فروشي ، خدمات بانكي و بيمه تمركز دارد.مثال اين نوع پورتال ivillage.com براي خانواده ها مي باشد.
مقایسه بین پر بیننده ترین پورتال ها
ياهو درميان 10 پورتال پربيننده اينترنت در مقام نخست قرارگرفت. بر اساس تازه ترين آمار EMarketer كه مربوط به ماه آگوست (شهريور 84 ) است، ياهو با 101,3 ميليون بازديدكننده در مقام نخست و سايت مايكروسافت و سايت MSN به ترتيب با 95,6 و 92,1 ميليون بازديدكننده در رتبه هاي دوم و سوم قرار گرفتند.
بر اساس اين گزارش سايت گوگل با 80,4 ميليون، AOL با 75,7 ميليون و EBay با 55,2 ميليون در رتب ههاي چهارم تا ششمقرار دارند.
از ديگر يافته هاي قابل توجه در اين بررسي آماري مي توان به قرارگرفتن سايت مكان يابي جغرافيايي MapQuest با 39 ميليون بازديدكننده در رتبه هفتم اشاره كرد كه با توجه به متدولوژي به كار گرفته شده در اين تحقيق، عمدتا ناشي از اقبال كاربران آمريكايي به خدمات اين سايت است. سايت هاي Amazon.com با 37,6 ميليون، RealNetworks با 36,4 ميليون و سايت هواشناسي Weather Channel با 31,2 ميليون بازديدكننده در رتبه هاي بعدي قرار دارند.
بنا بر اين گزارش در ميان پربيننده ترين سايت هاي خبري نيز بخش اخبار ياهو با 24,9 ميليون بازديدكننده در رتبه نخست قراردارد و سايت هاي MSNBC با 23,8 ميليون، CNN با 21,3 ميليون و AOL با 17,4 ميليون در مكان هاي بعدي قرار گرفته اند.
شايان ذكر است كه رتبه بند يهاي EMarketer بر اساس شمارش تعداد بازديدكنندگان غير تكراري روزانه ( Unique Visits ( سايت هاي انگليسي زبان در طول يك ماه بدست مي آيد و اين تحقيقات عمدتا بر مبناي تعداد بازديدكنندگان ساكن آمريكا انجام شده است.
اين گزارش همچنين حاكي از آن است كه در چين، كه پس از آمريكا بيشترين تعداد كاربران اينترنت را دارد، موتور جستجوي Baidu با دراختيار داشتن 37 درصد سهم از بازار جستجوي اينترنتي در مقام نخست است و پس از آن گوگل با 23 درصد و ياهو با 21 درصد، در گروه پرمصر فترين موتورهاي جستجو در ميان كاربران چيني قراردارند.
رقباي مايكروسافت
سايت يا پورتال اينترنتي اصلي مايكروسافت، شبكه مايكروسافت يا به اختصار msn است . msn در اوايل استفادة روزافزون از وب، يعني در اواسط دهه 90 ، نقش زيادي داشت. مهم ترين دليل محبوبيت اين نوع پورتال ها ارائة خدمات شاپينگ، اي ميل هاي رايگان با خدمات بالا، موتورهاي جست وجوي قوي و بانك اطلاعاتي غني است. در آن زمان، مهم ترين رقيب مايكروسافت در اين زمينه، ياهو، اكسايت، آلتاويستا و اسك بودند؛ رقبايي كه البته غير از ياهو، بقيه آرام آرام حذف شدند. اما ايده هاي جديد، دوباره مايكروسافت را به زير كشيد .
در خدمات شاپينگ، آمازون كه كارش را با فروش كتاب آغاز كرده بود و حالا تبديل به يك سوپرماركت همه چيزفروش شده، گوي رقابت را از ساير رقبا گرفته . eBay هم دست دوم فروشي است كه به يكي از بهترين و محبوب ترين فروشگاه هاي اينترنتي تبديل شده است . فروگل گوگل و ياهوشاپينگ هم هستند كه عملا محلي از اعراب براي msn باقي نگذاشته اند.وقتي كه مايكروسافت به كاربران، اي ميل هايي با ظرفيت 2 مگابايت مي داد، اكثر اي ميل هاي معروف و رايگان، گنجايشي بيشتر از اين داشتند. حتي ظاهر خوب و خوشگل و هماهنگي با Outlook كه مجاني روي ويندوز قرار داشت هم هيچ وقت Hotmail را آن قدر كه 2 گيگابايت تركانده و / ياهو ميل محبوب بود، پرطرفدار نكرد. حالا هم گوگل با 7 مايكروسافت واقعا از اين لحاظ در مراتب پاييني سير مي كند !
در زمينة موتورهاي جست وجو هم واقعا msn هيچ وقت مثل گوگل و در مراتب بعدي ياهو يا اسك، محلي از اعراب نداشته است.
بدون شك موتور جست وجوي گوگل، انتخاب اول همة كساني است كه مي خواهند خيلي سريع به آن چه مي خواهند دسترسي پيدا كنند. بانك هاي اطلاعاتي ياهو و همچنين اخبار ياهو و گوگل كه روي اي ميل ها هم نشان داده مي شود و همين طور خبرگزاري هايي مثل بي بي سي و سي ان ان و AP هم از msn جلوترند .