ورود

View Full Version : سالروز درگذشت دکتر علی شریعتی



aryasoft2872
شنبه 29 خرداد 1389, 10:02 صبح
خوب امروز سالروز درگذشت معلم شهید دکتر علی شریعتی و این تاپیک رو ایجاد کردم تا هم زندگی نامه ایشون رو و هم تعدادی از جملاتشون رو قرار بدم (و البته بدیم:چشمک:)
زندگی نامه ایشون به نقل از ویکی:
علی شریعتی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

پرش به: ناوبری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#column-one), جستجو (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#searchInput)
علی شریعتی http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/AliShariati.jpg/200px-AliShariati.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:AliShariati.j pg)
تولد ۳ آذر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B3_%D8%A2%D8%B0%D8%B1) ۱۳۱۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B1%DB%B2)
کاهک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%87%DA%A9) ، سبزوار (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1)، ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) مرگ ۲۹ خرداد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B9_%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF) ۱۳۵۶ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B6)
ساوت‌همپتون (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%AA%E2%80%8C% D9%87%D9%85%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1) ، انگلستان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86) مدفن سوریه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87)، دمشق (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82) لقب‌ها دکتر شریعتی زمینه فعالیت نویسنده (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87)، جامعه‌شناس (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%8 6%D8%A7%D8%B3) مذهب شیعه همسر پوران شریعت‌رضوی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8 %B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D8%B1%D8%B6%D 9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1) والدین پدر: محمدتقی شریعتی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D8%B4% D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C) گفتاورد انسان با غرور (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%BA%D8%B1%D9%88%D8%B1) می‌تازد، با دروغ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA) می‌بازد و با عشق (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B4%D9%82) می‌میرد


علی شریعتی با نام اصلی علی مزینانی (۳ آذر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B3_%D8%A2%D8%B0%D8%B1) ۱۳۱۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B1%DB%B2) در روستای مزینان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86) از توابع شهرستان سبزوار (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3% D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1) ، استان خراسان رضوی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7% D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C) - ۲۹ خرداد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B9_%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF) ۱۳۵۶ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B6) در لندن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86)) نویسنده (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87)، جامعه‌شناس (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%8 6%D8%A7%D8%B3)، تاریخ‌شناس (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D8%B4%D9%8 6%D8%A7%D8%B3)[۱] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-0) و پژوهشگر دینی اهل ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) است. وی در نزد هواداران به معلم شهید دکتر شریعتی معروف است. شریعتی، محمدرضا حکیمی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%AD% DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C) را به عنوان وصی خود جهت هرگونه دخل و تصرف در آثارش انتخاب می‌نماید.[۲] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-1)
فهرست مندرجات

[نهفتن (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#)]


۱ تولد و تحصیلات اولیه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D8.AA.D9.88.D9.84.D8.AF_.D9.88_.D8. AA.D8.AD.D8.B5.DB.8C.D9.84.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D9.8 8.D9.84.DB.8C.D9.87)
۲ تحصیلات دانشگاهی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D8.AA.D8.AD.D8.B5.DB.8C.D9.84.D8.A7 .D8.AA_.D8.AF.D8.A7.D9.86.D8.B4.DA.AF.D8.A7.D9.87. DB.8C)
۳ فعالیت‌های سیاسی-انتقادی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AA .E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8. B3.DB.8C-.D8.A7.D9.86.D8.AA.D9.82.D8.A7.D8.AF.DB.8C)
۴ تقابل شریعتی و روحانیت (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D8.AA.D9.82.D8.A7.D8.A8.D9.84_.D8.B 4.D8.B1.DB.8C.D8.B9.D8.AA.DB.8C_.D9.88_.D8.B1.D9.8 8.D8.AD.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.AA)
۵ چند عکس (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.DA.86.D9.86.D8.AF_.D8.B9.DA.A9.D8.B 3)
۶ زندگی مخفیانه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C_.D9.8 5.D8.AE.D9.81.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87)
۷ مهاجرت از ایران (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D9.85.D9.87.D8.A7.D8.AC.D8.B1.D8.AA _.D8.A7.D8.B2_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86)
۸ فوت (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D9.81.D9.88.D8.AA)
۹ اندیشه‌ها (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D8.A7.D9.86.D8.AF.DB.8C.D8.B4.D9.87 .E2.80.8C.D9.87.D8.A7)
۱۰ آثار (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1)
۱۱ فرزندان (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D9.81.D8.B1.D8.B2.D9.86.D8.AF.D8.A7 .D9.86)
۱۲ پانویس (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3 )
۱۳ منابع (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9)
۱۴ پیوند به بیرون (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#.D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A 8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86)

تولد و تحصیلات اولیه

علی شریعتی در سوم آذر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B3_%D8%A2%D8%B0%D8%B1) سال ۱۳۱۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B1%DB%B2) در روستای کوچک و کویری کاهک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%87%DA%A9) از توابع مزینان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86) در نزدیکی سبزوار (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1) زاده شد. پدرش محمد تقی شریعتی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D8%B4 %D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C)، موسس کانون نشر حقایق اسلام (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%86%D8%B4%D8%B1_ %D8%AD%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82_%D8%A7%D8%B3%D9%84% D8%A7%D9%85) و مادرش زهرا امینی، زنی روستایی متواضع و حساس بود. پدر پدر بزرگ علی، ملاقربانعلی، معروف به آخوند حکیم، مردی فیلسوف و فقیه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87) بود که در مدارس قدیم بخارا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7) و مشهد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF) و سبزوار (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1)ملاهاد سبزواری (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B3% D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C) محسوب می‌شد. [۳] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-2) شریعتی تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان ابن یمین در مشهد در سال ۱۳۱۹ آغاز کرد و به دنبال آن در سال ۱۳۲۵ وارد دبیرستان فردوسی مشهد شد. او پس از اتمام سیکل اول دبیرستان در سن شانزده سالگی؛ با هدف ادامه تحصیل وارد دانشسرای مقدماتی شد. تحصیل کرده و از شاگردان برگزیده
تحصیلات دانشگاهی

در جریان وقایع ۳۰ تیر سال ۱۳۳۱ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B1) اولین بازداشت او رخ داد و این اولین رویارویی او و نظام حکومتی بود. در تاریخ ۲۴ تیر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B4_%D8%AA%DB%8C%D8%B1) سال ۱۳۳۷ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B7) با پوران شریعت‌رضوی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8 %B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D8%B1%D8%B6%D 9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1) همکلاسیش ازدواج کرد. [۴] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-sharghiran-3)
شریعتی تحصیلات دانشگاهی خود را در مشهد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF) گذراند و تحصیلات عالی خود را در مقطع دکتری در سال ۱۳۴۱ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B4%DB%B1) در فرانسه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87) و در رشته ادبیات ادامه داد. در سال ۱۳۴۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B4%DB%B3) به ایران برگشت و در مرز دستگیر شد. حکم دستگیری از سوی ساواک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9) بود و متعلق به ۲ سال پیش یعنی در هنگام خروج از ایران که به همان دلیل معلق مانده بود و در عین حال لازم‌الاجرا بود. بعد از بازداشت به زندان قزل‌قلعه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%84% E2%80%8C%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87) در تهران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86) منتقل شد. اوائل شهریور همان سال بعد از آزادی به مشهد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF) برگشت.[۴] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-sharghiran-3)
فعالیت‌های سیاسی-انتقادی

او تحت تاثیر سنتهای خانواده‌اش، بویژه افکار نوگرایانه پدرش محمدتقی شریعتی، قرار گرفت. پدربزرگش آخوند حکیم (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8 %AD%DA%A9%DB%8C%D9%85&action=edit&redlink=1) و عموی پدرش عادل نیشابوری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84_%D9%86%DB %8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) از دانشمندان فقه، فلسفه و ادب به‌شمار می‌آمدند. پدرش «کانون نشر حقایق اسلامی» مشهد را بنیان نهاد و از مبتکرین و آغازگران جنبش نوین اسلامی به‌حساب می‌آید.
شریعتی از پیرامون به مرکز مبارزه وارد شد و به شاخه مشهد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF) نهضت مقاومت ملی به رهبری سید محمود طالقانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_ %D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C) مهندس مهدی بازرگان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1% DA%AF%D8%A7%D9%86) و یدالله سحابی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD% D8%A7%D8%A8%DB%8C) پیوست. علی شریعتی یکی از سخنگویان و فعالان آتشین این نهضت علیه سلطه و استثمار غرب در ایران بود. فعالیتهای بیدارگرانه‌اش باعث دستگیری او در سال ۱۳۳۶ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B6) و انتقال فوری‌اش به زندان قزل‌قلعه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%84% E2%80%8C%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87) در تهران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86) به مدت هشت ماه شد.
پس از قبول شدن در بورس تحصیلی، علی شریعتی برای مدتی دست از فعالیتهای سیاسی کشید و برای ادامه تحصیلات عالیه به فرانسه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87) رفت. او از این دوران برای مطالعه جدی و نیز فعالیت علنی سیاسی در راه احقاق حقوق بشر و آزادی دموکراتیک در ایران، بهره‌برداری خوبی کرد. وی اندکی پس از رسیدن به پاریس (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3) به گروه فعالان ایرانی نظیر ابراهیم یزدی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C% D8%B2%D8%AF%DB%8C)، ابوالحسن بنی‌صدر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_% D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B5%D8%AF%D8%B1)، صادق قطب‌زاده (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D9%82%D8%B7%D8%A8%E2%80% 8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87) و مصطفی چمران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1% D8%A7%D9%86) پیوست و در سال ۱۳۳۸ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B8) سازمانی بنام «نهضت آزادی ایران» (بخش خارج از کشور) بنیان گذاشته شد. حدود دو سال بعد شریعتی دو جبهه تحت نامهای جبهه ملی ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) در آمریکا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7) و جبهه ملی ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) در اروپا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7) را تأسیس کرد. در جریان کنگره جبهه ملی در ویس‌بادن (جمهوری آلمان فدرال) در اوت ۱۹۶۲ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B2&action=edit&redlink=1)، شریعتی با توجه به قدرت فکری و قلمی‌اش، بعنوان سردبیر روزنامه فارسی‌زبان جدیدالانتشار ایرانی در اروپا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7) یعنی «ایران آزاد» انتخاب شد. اولین شماره این نشریه در ۱۵ نوامبر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B5_%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1) ۱۹۶۲ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B2&action=edit&redlink=1) منتشر گردید. این نشریه دیدگاه‌های روشنفکران ایرانی خارج و نیز واقعیتهای مبارزات مردم ایران را منعکس می‌کرد.
تقابل شریعتی و روحانیت

شریعتی بارها تاكید كرد كه در اسلام بجای روحانی عالم دینی وجود دارد:«من، روحانیت را با علمای اسلامی یكی نمی‌گیرم، بلكه متضاد می‌بینم. در اسلام، ما دستگاهی، طبقه‌ای یا تیپی به نام روحانیت نداریم. این اصطلاح خیلی تازه‌است و مصداق آن هم نوظهور. در اسلام ما عالم داریم در برابر غیر عالم نه روحانی در برابر جسمانی...آقا روحانی است. یعنی مصرفش چیست؟ متفكر اسلامی است؟ نه. عالم اسلامی است؟ نه. سخنران اسلامی است؟ نه. نویسنده یا مترجم اسلامی است؟ نه. پس چیست؟ ایشان یكپارچه نور است، مقدس است. شخصیت دینی است. آبروی دین است»
مهندس بازرگان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3_%D8%A8%D8%A7%D8%B2% D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86) درباره ریشه‌های اختلاف شریعتی و روحانیت می‌نویسد:«روحانیت در همه ادیان و ادوار به دو دلیل با امثال دكتر شریعتی‌ها ناسازگاری دارد. یكی اینكه تجدد و نوآوری را منافی با اصالت و استحكام دین دانسته، می‌ترسند در مبانی و معتقدات مردم كه تا حدود زیادی بر تشریفات و تحجر و سنت‌ها و افكار كهن تكیه دارد، تزلزل حاصل شود و دلیل مهمترشان این است كه اصلا نمی‌خواهند هیچ فردی كه خارج از صنف و كسوت مقدس است وارد قلمروی واسطگی بین خدا و خلق خدا شود.»
این رویه شریعتی منجر به موضعگیری روحانیون بر علیه او شد. مرتضی انصاری قمی خواستار حبس و اعدام شریعتی شد. او به دولت، مردم و روحانیون هشدار داد: «در یك قرن اخیر، اسلام و تشیع هیچگاه دشمنی خطرناكتر و گستاخ‌تر از علی شریعتی به خود ندیده‌است.» ناصر مكارم شیرازی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D9%85%D9%83%D8%A7%D8%B1% D9%85_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C) با چاپ مقاله‌ای در مجله مكتب اسلام و با عنوان «آیا شورا مبنای حكومت اسلامی است؟» نظر شریعتی را نادرست دانسته و استدلال كرده بود كه شیعه به انتخاب خلیفه بر اساس رای شور معتقد نیست و خلیفه را منتخب خدا و پیامبر می‌داند. تعدادی از طلاب قم نزد شهاب‌الدین نجفی مرعشی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A F%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%AC%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B 1%D8%B9%D8%B4%DB%8C) و شریعتمداری مراجعه و اظهار داشته‌اند كه دكتر علی شریعتی در یكی از سخنرانی‌هایش در حسینیه ارشاد منكر امام زمان شده و گفته‌است دعای ندبه سند معتبر ندارد و مرعشی گفت من دكتر شریعتی را نمی‌شناسم ولی اگر او چنین حرفی گفته باشد كافر است.
لازم به تذکر است که طرز فکر و برداشت آیت‌الله حاج میرزا خلیل کمره‌ای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%AE%D9%84%DB%8C% D9%84_%DA%A9%D9%85%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8 C) نسبت به شریعتی با بسیاری از علمای هم عصر وی متفاوت بود. وی در کتاب خود بنام فتاوی صحابی کبیر سلمان فارسی، کتاب «سلمان پاک» اثر مستشرق فرانسوی پروفسور لویی ماسینیون، ترجمه دکتر علی شریعتی را نقد نمود. در سال ۱۳۵۱، میرزا خلیل کمره‌ای نسخه‌ای از کتاب فتاوی صحابی کبیر سلمان فارسی را توسط فرزندش امیرحسین برای شریعتی ارسال داشت و ضمن تشکر از تحقیقات علمی شریعتی درباره تاریخ ادیان و اسلام، از او خواست که به ۱۹ نکته علمی در ترجمه کتاب سلمان پاک مراجعه و آنها را مورد بازنگری و تحقیق بیشتر قرار دهد.
با انتشار این فتاوی رسمی، حسینیه ارشاد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1% D8%B4%D8%A7%D8%AF) در آبان ۱۳۵۱ تعطیل گردید. پس از تعطیلی ارشاد، فتاوی مذهبی علیه ارشاد و شریعتی به شدت گسترش یافت. شریعتی نهایتا به‌دلیل دستگیری پدرش، در تیرماه ۱۳۵۲ خود را تسلیم كرد و زندانی شد. پس از دستگیری وی محمد بهشتی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA% DB%8C)، سید هادی خامنه‌ای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%AE %D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C) و چند نفر از طلاب قم در منزل مرتضی مطهری (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%87% D8%B1%DB%8C) حضور داشتند که مطهری ضمن انتقاد از شریعتی گفت صرفنظر از افكار نادرست وی و غرور و اشتباهاتش، ضربه جبران ناپذیری بر هماهنگی روحانیت و طبقه تحصیلكرده زد و آنها را نسبت بهم سخت بدبین نمود و احساسات جمعی از جوانان خام را علیه روحانیون برانگیخت. ابوالحسن قزوینی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8% AD%D8%B3%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8 C&action=edit&redlink=1) در پاسخ به استفتایی نوشت:«هرچند مدتی است كسالت دارم و قادر بر مطالعه نیستم، ولی نظر به مطالعه اجمالی، كتب مذكور مطابق با مذهب تشیع نمی‌باشد و انكار خاتمیت و انكار ضروری دین اسلام است.» علامه سید محمدحسین طباطبایی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_% D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C) در پاسخ به استفتایی نوشت:«اینجانب نوشته‌های دكتر شریعتی را هرگز تصدیق نكرده، نوع مطالب ایشان اشتباه و طبق مدارك دینی‌اسلامی غیرقابل قبول است.» سید كاظم مرعشی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%83%D8%A7%D8%B8%D9%85_%D9%85%D8 %B1%D8%B9%D8%B4%DB%8C&action=edit&redlink=1) هم در پاسخ به استفتایی دیگر خرید و فروش كتب شریعتی را حرام دانست. همچنین سید علی اصفهانی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9 %81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1) اعلام كرد:«نوشتجات نامبرده مشتمل بر اباطیل گوناگون است»
صدور فتواها علیه شریعتی تا پس از مرگ وی ادامه داشت و در این زمان آیات عظام خویی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D 9%85_%D8%AE%D9%88%DB%8C%DB%8C)، مرعشی نجفی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A F%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%B9%D8%B4%DB%8C_%D9%8 6%D8%AC%D9%81%DB%8C)، شاهرودی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8 %AD%D9%85%D8%AF_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8% AF%DB%8C&action=edit&redlink=1)،عبدالله شیرازی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84% D9%84%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C) مالك حسینی، علی نمازی و... فتاوی مشابهی علیه شریعتی صادر كردند. در این زمان تلاشهایی هم شد كه فتوایی له یا علیه شریعتی از خمینی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C) صادر شود لیكن وی در این‌باره همواره سكوت كرد. محمد یزدی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C) در خاطرات خود از جلسه مدرسین قم پیش از انقلاب برای تصمیم‌گیری درباره شریعتی می‌نویسد: «جلسه مزبور در منزل نوری همدانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C_ %D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C) تشكیل شده بود و بحث به مرز كفر و ایمان رسیده بود. پس از شور و مشورت، آقایان به این نتیجه رسیدند كه اعلام كفر در مورد شریعتی بازتاب خوبی ندارد و در كل به مصلحت اسلام و مسلمین نیست...آقای مصباح یزدی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%AD_%DB%8C%D8%B2%D8%AF% DB%8C) در آن ماجرا قائل به دیدگاه خاصی بودند و بقیه اعضای جامعه در برابر ایشان قرار داشتند.» به این ترتیب بخشی از روحانیون نزدیك به خمینی نیز كه بعدها وارد حكومت جمهوری اسلامی شدند، تنها به دلیل مصلحت از اعلام كفر شریعتی خودداری كرده بودند. مرتضی مطهری (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%87% D8%B1%DB%8C) در نامه‌ای در آستانه انقلاب اسلامی به روح الله خمینی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE %D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C) می‌نویسد:[۵] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-4)
« كوچك‌ترین گناه این مرد بدنام كردن روحانیت است. او همكاری روحانیت با دستگاه‌های ظلم و جور علیه توده مردم را به صورت یك اصل كلی اجتماعی درآورد و مدعی شد كه ملك و مالك و ملا و به تعبیر دیگر تیغ و طلا و تسبیح همیشه در كنار هم بوده و یك مقصد داشته‌اند. »

چند عکس

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/1/11/Shariati_khomeini.jpg/120px-Shariati_khomeini.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Shariati_khom eini.jpg)

تصاویر علی شریعتی و روح‌الله خمینی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%8 7_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C)


http://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/8/84/Shariati_khomeini_by_eni.jpg/120px-Shariati_khomeini_by_eni.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Shariati_khom eini_by_eni.jpg)

راهپیمایی پس از انقلاب ۱۳۵۷ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3% DB%B5%DB%B7)


http://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/ca/Ezdevaj.jpg/120px-Ezdevaj.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ezdevaj.jpg)

برگه ازدواج علی شریعتی با پوران شریعت‌رضوی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8 %B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D8%B1%D8%B6%D 9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1)


http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Shariati-pooranshariatrazavi.jpg/75px-Shariati-pooranshariatrazavi.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Shariati-pooranshariatrazavi.jpg)

شریعتی و همسرش پوران شریعت‌رضوی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8 %B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D8%B1%D8%B6%D 9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1)




زندگی مخفیانه

شریعتی از آبان ماه ۱۳۵۱ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B1) تا تیر ماه ۱۳۵۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B2) به زندگی مخفی خود روی آورد. ساواک به دنبال او بود و از تعطیلی حسینیه ارشاد به بعد، متن سخنرانی‌های شریعتی با اسم مستعار به چاپ می‌رسید. در تیر ماه ۱۳۵۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B2)، علی شریعتی در نیمه شب به خانه‌اش مراجعه کرد و دو روز بعد به شهربانی مراجعه کرد و خودش را معرفی کرد. بعد از آن روز به مدت ۱۸ ماه به انفرادی رفت.[۴] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-sharghiran-3)


مهاجرت از ایران

فوت

وی در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ در حالیکه سه هفته از سفرش به انگلستان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86) می‌گذشت، در ساوتهمپتون (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%AA%D9%87%D9% 85%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1) به طرز مشکوکی از دنیا رفت. دلیل رسمی مرگ وی حمله قلبی اعلام شد.دکتر شریعتی وصیت کرده بود که وی را در حرم امام هشتم شیعیان امام رضا (علیه السلام) در مشهد دفن کنند، اما به علت اوضاع ایران در زمان شاه نمی توانستند ایشان را به ایران بیاورند بنابراین از آنجا که وی علاقه بسیاری به حضرت زینب(س) داشت در حرم حضرت زینب(س)، دختر امام حسین، در شهر دمشق به خاک سپرده شد.
اندیشه‌ها

شریعتی یکی از متفکران مسلمان بود و در عین حال، رویکردی نقادانه نسبت به برخی از باورهای مذهبی داشت. او به‌طور خاص، تشیع صفوی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9_%D8%B5%D9 %81%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1)[۶] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-5) را مظهر سنت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA) مسخ شده می‌داند و آن را توام با اسارت‌پذیری، خرافه، تقلید و جبرگرایی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C) معرفی می‌کرد.[۷] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-irfarda-6) وی همچنین از نگاه سطحی به مدرنیته (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%87) نیز انتقاد می‌کرد و معتقد بود که راه پیشرفت و ترقی ملت‌های شرقی، متفاوت از راهی است که غرب پیموده‌است.[۷] (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB %8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&printable=yes#cite_note-irfarda-6) البته استفاده آگاهانه از تجربیات مدرنیته در غرب، مورد پذیرش شریعتی قرار داشت.
آثار

نوشتار اصلی: فهرست آثار علی شریعتی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A2%D8%AB%D8%A7% D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9% D8%AA%DB%8C)


فرزندان



احسان شریعتی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8 %B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1)
سوسن شریعتی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%D9%86_%D8%B4%D8 %B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1)
سارا شریعتی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%B4%D8 %B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1)
مونا شریعتی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7_%D8%B4%D8 %B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1)

aryasoft2872
شنبه 29 خرداد 1389, 10:07 صبح
این هم از وصیت نامه ایشون:
... به هر حال پس از بر طرف شدن موانع خروج از کشور به قصد حج خود را آماده کرد و به عنوان یک مسلمان وصیت خود را نوشت. زمستان سال 1348« امروز دوشنبه سیزدهم بهمن ماه پس از یک هفته رنج بیهوده و دیدار چهره های بیهوده تر شخصیتهای مدرج، گذرنامه را گرفتم و برای چهارشنبه جا رزرو کردم که گفتند چهار بعد از ظهر در فرودگاه حاضر شوید که هشت بعد از ظهر احتمال پرواز هست (نشانه¬ای از تحمیل مدرنیزم قرن بیستم بر گروهی که به قرن بوق تعلق دارند).
گر چه هنوز تا مرز احتمالات ارضی و سماوی فراوان است اما به حکم ظاهر امور، عازم سفرم و به حکم شرع، در این سفر باید وصیت کنم.
وصیت یک معلم که از هیجده سالگی تا امروز که در سی و پنج سالگی است، جز تعلیم کاری نکرده و جز رنج چیزی نیندوخته است چه خواهد بود؟ جز این که همه قرضهایم را از اشخاص و از بانکها با نهایت سخاوت و بی دریغی، تماما واگذار میکنم به همسرم که از حقوقم (اگر پس از فوت قطع نکردند) و حقوقش و فروش کتاب¬هایم و نوشته¬هایم و آن چه دارم و ندارم بپردازد؛ که چون خود می¬داند، صورت ریزَش ضرورتی ندارد.
همه امیدم به "احسان" است در درجه اول، و به دو دخترم در درجه دوم. و این که این دو را در درجه دوم آوردم، نه به خاطر دختر بودن آن¬ها و امل بودن من است ــ به خاطر آن است که در شرایط کنونی جامعه ما، دختر شانس آدم حسابی شدنش بسیار کم است، که دو راه بیشتر ندارد و به تعبیر درست؛ دو بیراهه:
یکی؛ همچون کلاغ ِ شوم در خانه ماندن و به قار قار کردن¬های زشت و نفرت بار، احمقانه زیستن که یعنی زن نجیب متدین. و یا تمام شخصیت انسانی و ایده¬آل و معنویش در ماتحتش جمع شدن، و تمام ارزش¬های متعالیش در اسافل اعضایش خلاصه شدن و عروسکی برای بازی ابله¬ها و یا کالایی برای کسبه مدرن و خلاصه دستگاهی برای مصرف کالاهای سرمایه¬داری فرنگ شدن که یعنی زن روشنفکر متجدد. و این هر دو یکی است. گرچه دو وجهه متناقض ِ هم، اما وقتی از انسان بودن خارج شود، دیگر چه فرقی دارد که یک جغد باشد یا یک چُغوک ، یک آفتابه شود یا یک کاغذ مستراح؟ مستراح شرقی گردد یا مستراح فرنگی؟ و آنگاه در برابر این تنها دو بیراهه¬ای که پیش پای دختران است سرنوشت دخترانی که از پدر محرومند تا چه حد می¬تواند معجزآسا و زمانه شکن باشد؟ و کودکی تنها، در این تند موج ِ این سیل کثیفی که چنین پر قدرت به سراشیب باتلاق فرو می¬رود تا کجا می¬تواند بر خلاف جریان شنا کند و مسیری دیگر را برگزیند؟
1. به لهجه خراسانی یعنی گنجشک
http://img.tebyan.net/big/1385/03/221163411461322231311601346606934198149231.jpg
گر چه امیدوار هستم؛ که گاه در روح¬های خارق¬العاده چنین اعجازی سر زده است. پروین اعتصامی از همین دبیرستان¬های دخترانه بیرون آمده، و مهندس بازرگان از همین دانشگاه¬ها و دکتر سحابی از میان همین فرنگ رفته¬ها و مصدق از میان همین "دوله" ها و "سلطنه" های "صلصال کالفخار من حماء مسنون"، و "اینشتین" از همین نژاد پلید و "شوایتزر" از همین اروپای قسی آدمخوار و "لومومبا" از همین نژاد برده و "مهراوه" پاک از همین نجس¬های هند و پدرم از همین مدرسه¬های آخوند ریزو ... به هر حال "آدم" از لجن و "ابراهیم" از "آزر" بت تراش و "محمد" از خاندان بتخانه دار ، به دل من امید می¬دهند که حساب¬های علمی مغز را نادیده انگارد و به سر نوشت کودکانم در این لجنزار بت پرستی و بت تراشی که همه پرده دار بت خانه می¬پرورد امیدوار باشم.
دوست می¬داشتم که "احسان" متفکر، معنوی، پراحساس، متواضع، مغرور و مستقل بار آید. خیلی می¬ترسم از پوکی و پوچی موج نوی¬ها و ارزان فروشی و حرص و نوکر مآبی این خواجه تاشان نسل جوان معاصر؛ و عقده¬ها و حسد¬ها و باد و بروت¬ها ی بیخودی ِ این روشنفکران سیاسی. که تا نیمه¬های شب منزل رفقا یا پشت میز آبجو فروشی¬ها، از کسانی که به هر حال کاری می¬کنند بد می¬گویند و آنها را با فیدل کاسترو مائوتسه تونگ و چه گوارا می¬سنجند و طبعا محکوم می¬کنند، و پس از هفت هشت ساعت در گوشی¬های انقلابی و کارتند[؟] و عقده گشایی¬های سیاسی با دلی پر از رضایت از خوب تحلیل کردن ِ قضایای اجتماعی که قرن حاضر با آن در گیر است و طرح درستِ مسایل ــ آنچنان که به عقل هیچکس دیگر نمی¬رسد ــ به منزل برمی¬گردند و با حالتی شبیه به چه گوارا و در قالبی شبیه لنین زیر کرسی می¬خوابند.
و نیز می¬ترسم از این فضلای افواه¬الرجالی شود:
از روی مجلات ماهیانه، اگزیستانسیالیست و مارکسیست و غیره شود.
و از روی اخبار خارجی رادیو و روزنامه، مفسر سیاسی،
و از روی فیلم¬های دوبله شده به فارسی، امروزی و اروپایی،
و از روی مقالات و عکس¬های خبری مجلات هفتگی و نیز دیدن توریست¬های فرنگی که از خیابان¬های شهر می¬گذرند، نیهیلیست و هیپی و آنارشیست،
و یا [ از روی] نشخوار حرف¬های بیست سال پیش حوزه¬های کارگری حزب توده، ماتریالیست و سوسیالیست چپ،
و از روی کتاب¬های طرح نو ، "اسلام و ازدواج" ، "اسلام و اجتماع"، "اسلام و جماع"، اسلام و فلان و بهمان ... اسلام شناس،
و از روی مرده ریگ انجمن پرورش افکار بیست ساله، روشنفکر مخالف خرافات،
و از روی کتاب چه می¬دانم، در باب کشور¬های در حال عقب رفتن، متخصص کشور¬های در حال رشد،
و از روی ترجمه های غلط و بی¬معنی از شعر و ادب و موزیک و تئاتر و هنر امروز، صاحبنظر ِ وراج ِ لفاظِ ضد بشرِ هذیان گوی ِ مریض ِ هروئین گرای ِ خنگ، که یعنی: ناقد و شاعر نوپرداز و ...
خلاصه من به او "چه شدن" را تحمیل نمی¬کنم. او آزاد است. او خود باید خود را انتخاب کند. من یک اگزیستانسیالیست هستم. البته اگزیستانسیالیستم ویژه خودم؛ نه تکرار و تقلید و ترجمه. که از این سه تا ی منفور همیشه بیزارم. به همان اندازه که از آن دو تای دیگر؛ تقی زاده و تاریخ، از نصیحت نیز هم، از هیچکس هیچوقت نپذیرفته¬ام. و به هیچکس، هیچوقت نصیحت نکرده¬ام. هر رشته¬ای را بخواهد می¬تواند انتخاب کند. اما در انتخاب آن، ارزش فکری و معنوی باید ملاک انتخاب باشد، نه بازار داشتن و گران خریدنش. من می¬دانستم که به جای کار در فلسفه و جامعه شناسی و تاریخ، اگر آرایش می¬خواندم یا بانکداری و یا گاوداری و حتا جامعه شناسی به درد بخور، آنچنانکه جامعه شناسان نوظهور ما برانند که فلان ده یا موسسه یا پروژه را اتود می¬کنند و تصادفا به همان نتایج علمی می¬رسند که صاحبکار سفارش داده، امروز وصیتنامه¬ام، به جای یک انشاء ادبی، شده بود صورتی مبسوط از سهام و املاک و منازل و مغازه¬ها و شرکت¬ها و دم و دستگاه¬ها که تکلیفش را باید معلوم می¬کردم و مثل حال، به جای اقلام، الفاظ ردیف نمی¬کردم.
http://img.tebyan.net/big/1385/03/231751796023541932182401357316620109170214.jpg
اما بیرون از همه حرف¬های دیگر اگر ملاک را لذت جستن تعیین کنیم، مگر لذت اندیشیدن، لذت یک سخن خلاقه، یک شعر هیجان آور، لذت زیبایی¬های احساس و فهم و مگر ارزش برخی کلمه¬ها از لذت موجودی حساب جاری یا لذت فلان قباله محضری کمتر است؟
چه موش آدمیانی که فقط از بازی با سکه در عمر لذت می¬برند! و چه گاوانسان¬هایی که فقط از آخورآباد و زیر سایه درخت چاق می¬شوند. من اگر خودم بودم و خودم، فلسفه می¬خواندم و هنر. تنها این دو است که دنیا برای من دارد. خوراکم فلسفه، و شرابم هنر، و دیگر بس. اما من از آغاز متأهل بودم، ناچار باید برای خانواده¬ام کار می¬کردم و برای زندگی آنها زندگی می¬کردم. ناچار جامعه شناسی مذهبی و جامعه شناسی جامعه مسلمانان که به استطاعت اندکم شاید برای مردمم کاری کرده باشم، برای خانواده گرسنه و تشنه و محتاج و بی کسم، کوزه آبی آورده باشم.
او آزاد است که خود را انتخاب کند و یا مردم را، اما هرگز نه چیز دیگری را، که جز این دو هیچ چیز در این جهان به انتخاب کردن نمی¬ارزد، پلید است، پلید.
فرزندم! تو می¬توانی هر گونه "بودن" را که بخواهی باشی، انتخاب کنی. اما آزادی انتخاب تو در چارچوب حدود انسان بودن محصور است. با هر انتخابی باید انسان بودن نیز همراه باشد و گرنه دیگر از آزادی و انتخاب سخن گفتن بی معنی است، که این کلمات ویژه خداست و انسان و دیگر هیچکس، هیچ چیز.
انسان یعنی چه؟ انسان موجودی است که آگاهی دارد ( به خود و جهان) و می¬آفریند (خود را و جهان را) و تعصب می¬ورزد و می¬پرستد و انتظار می¬کشد و همیشه جویای مطلق است؛ جویای مطلق. این خیلی معنی دارد. رفاه، خوشبختی، موفقیت¬های روزمره زندگی و خیلی چیز¬های دیگر به آن صدمه می¬زند. اگر این صفات را جزء ذات آدمی بدانیم، چه وحشتناک است که می¬بینیم در این زندگی مصرفی و این تمدن رقابت و حرص و برخورداری، همه دارد پایمال می¬شود. انسان در زیر بار سنگین موفقیت¬هایش دارد مسخ می¬شود، علم امروز انسان را دارد به یک حیوان قدرتمند بدل می¬کند. تو هر چه می¬خواهی باشی باش اما ... آدم باش.
2. مقصود او در اینجا از خانواده اجتماع است و مقصود از تأهل، تعهد به مردم.
اگر پیاده هم شده است سفر کن. در ماندن، می¬پوسی. هجرت کلمه بزرگی در تاریخ "شدن" انسان¬ها و تمدن¬ها است. اروپا را ببین. اما وقتی ایران را دیده باشی، وگرنه کور رفته¬ای، کر باز گشته¬ای. افریقا مصراع دوم بیتی است که مصراع اولش اروپا است. در اروپا مثل غالب شرقی¬ها بین رستوران و خانه و کتابخانه محبوس ممان. این مثلث بدی است. این زندان سه گوش همه فرنگ رفته¬های ماست. از آن اکثریتی که وقتی از این زندان روزنه¬ای به بیرون می¬گشایند و پا به درون اروپا می¬گذارند، سر از فاضلاب شهر بیرون می¬آورند حرفی نمی¬زنم که حیف از حرف زدن است. این¬ها غالبا پیرزنان و پیر مردان خارجی دوش و دختران خارجی گز فرنگی را با متن راستین اروپا عوضی گرفته¬اند. چقدر آدم¬هایی را دیده¬ام که بیست سال در فرانسه زندگی کرده¬اند و با یک فرانسوی آشنا نشده¬اند. فلان آمریکایی که به تهران می¬آید و از طرف مموش¬های شمال شهر و خانواده¬های قرتی ِ لوس ِاشرافی ِکثیفِ عنتر ِفرنگی احاطه می¬شود، تا چه حد جو خانواده ایرانی و روح جاده [ساده؟] شرقی و هزاران پیوند نامرئی و ظریف انسانی خاص قوم را لمس کرده¬است؟
http://img.tebyan.net/big/1385/03/231234113241167188581058017194194199211869.jpg
اگر به اروپا رفتی اولین کارت این باشد که در خانواده¬ای اتاق بگیری که به خارجی¬ها اتاق اجاره نمی¬دهند. در محله¬ای که خارجی¬ها سکونت ندارند. از این حاشیه مصنوعی ِبیمغز ِآلوده دور باش. با همه چیز درآمیز و با هیچ چیز آمیخته مشو. در انزوا پاک ماندن نه سخت است و نه با ارزش. "کن مع الناس و لا تکن مع الناس" واقعا سخن پیغمبرانه است.
واقعیت، خوبی، و زیبایی؛ در این دنیا جز این سه، هیچ چیز دیگر به جستجو نمی¬ارزد.. نخستین، با اندیشیدن، علم. دومین، با اخلاق، مذهب. و سومین، با هنر، عشق.
[عشق] می¬تواند تو را از این هر سه محروم کند. یک احساساتی لوس سطحی هذیان گوی خنگ. چیزی شبیه "جواد فاضل"، یا متین¬ترَش؛ "نظام وفا"، یا لطیف تـَرَش؛ "لامارتین"، یا احمق تـَرَش؛ "دشتی"، یا کثیف تـَرَش؛"بلیتیس"! و نیز می¬تواند تو را از زندان تنگ زیستن، به این هر سه دنیای بزرگ پنجره¬ای بگشاید و شاید هم دری ... و من نخستینش را تجربه کرده¬ام و این است که آن را "دوست داشتن" نام کرده¬ام. که هم، همچون علم و بهتر از علم آگاهی می¬بخشد و هم همچون اخلاق، روح را به خوب بودن می¬کشاند و خوب شدن. و هم زیبایی و زیبایی¬ها (که کشف می¬کند،که می¬آفریند) چقدر در این دنیا بهشت¬ها و بهشتی¬ها نهفته است. اما نگاه¬ها و دل¬ها همه دوزخی است. همه برزخی است که نمی¬بیند و نمی¬شناسد. کورند و کرند. چه آوازهای ملکوتی که در سکوت عظیم این زمین هست و نمی¬شنوند. همه جیغ و داد و غرغرو نق نق و قیل و قال و وراجی و چرت و پرت و بافندگی و محاوره.
وای، که چقدر این دنیای خالی و نفرت بار برای فهمیدن و حس کردن سرمایه دار است! لبریز است! چقدر مایه¬های خدایی که در این سرزمین ابلیس نهفته¬است! زندگی کردن وقتی معنی می¬یابد که فن استخراج این معادن
3. با مردم باش و با مردم مباش
ناپیدا را بیاموزی و تو می¬دانی که چقدر این حرف با حرف¬های "ژید" به "ناتانائل"ش شبیه است، با آن متناقض است! تنها نعمتی که برای تو در مسیر این راهی که عمر نام دارد آرزو می¬کنم، تصادف با یکی دو روح فوق¬العاده است، با یکی دو دل بزرگ، با یکی دو فهم عظیم و خوب و زیبا است. چرا نمی¬گویم بیشتر؟ بیشتر نیست. " یکی" بیشترین عدد ممکن است. "دو" را برای وزن کلام آوردم و، نیست. گرچه من به اعجاز حادثه¬ای، این کلام موزون را در واقعیت ِ ناموزون زندگیم، به حقیقت، داشتم."برخوردم" (به هر دو معنی کلمه.
"کویر" را برای لمس کردن روحی که به میراث گرفته¬ام و به میراثت می¬دهم بخوان و آن دستخط پشت عکسم را که در پاسخ خبر تولدت فرستادم برای تنها و تنها "نصیحت" که در زندگی مرتکب شده¬ام حفظ کن( به هر دو معنی کلمه)
اما تو "سوسن" ساده مهربان ِاحساساتی ِزیباشناس ِ منظم ِدقیق و تو "سارا"ی رندِ عمیق ِ عصیانگرِ مستقل. برای شما هیچ توصیه¬ای ندارم. در برابر این تند بادی که بر آینده پیش ساخته شما می¬وزد، کلمات که تنها امکاناتی است که اکنون در اختیار دارم چه کاری می¬توانند کرد؟ اگر بتوانید در این طوفان کاری کنید، تنها به نیروی اعجاز گری است که از اعماق روح شما سر زند، جوش کند و اراده¬ای شود مسلح به آگاهی¬ای مسلط بر همه چیز و نقاد هر چه پیش می¬آورند و دور افکننده هر لقمه¬ای که می¬سازند. چه سخت و چه شکوهمند است که آدمی طباخ غذاهای خویش باشد. مردم همه نشخوار کنندگانند و همه خورندگان آنچه برایشان پخته¬اند. دعوای امروز بر سر این است که لقمه کدام طباخی را بخورند . هیچکس به فکر لقمه ساختن نیست. آنچه می¬خورند غذاهایی است که دیگران هضم کرده¬اند. و چه مهوع!
آن هم کی ها می¬سازند؟! رهبران روشنفکر ِزنان ِامروز ِاجتماع ما! آن¬ها که مدل نوین زن بودن شده¬اند! "هفده دی¬ای ها"! آزادزنان! این تنها صفتی است که آن¬ها موصوفات راستین آنند؛ آزاد از ... عفت کلام اجازه نمی¬دهد. این چادر های سیاه را، نه فرهنگ و تمدن جدید، و نه رشد فکری، و نه شخصیت یافتن واقعی، و نه آشنایی با روح و بینش و مدنیت اروپا، بلکه آجان و قیچی از سر اینان برداشت، بر اندام اینان درید، و آنگاه نتیجه این شد که همان "شاباجی خانم" شد که بود، منتها به جای حنا بستن، گلمو می¬زند و به جای خانه نشستن و غیبت کردن، شب
4. مقصود دکتر احتمالا این کلمات باشد: "پوران عزیزم این عکس را که چند لحظه پس از شنیدن خبر تولد احسان در یک کافه برداشته¬ام به رسم یادگار به تو تقدیم می کنم آثار پیری و "بابا" شدن به همین زودی در چهره ام نمایان است آن را به یادگار نگه دار تا بیست سال دیگر این خط شعر را که از زبان فردوسی به تو می نویسم بخواند و بداند که میراث اجدادی خویش را که جز کتاب و فقر و آزادگی نیست چگونه باید حفظ کند و او نیز جز رنج و علم و شرف در حیات خویش چیزی نیندوزد
چنین گفت مر جفت را نره شیر
که فرزند ما گر نباشد دلیر
ببریم از او مهر و پیوند پاک
پدرش آب دریا و مادرش خاک
1338 پاریس علی شریعتی
آن هم کی ها می¬سازند؟! رهبران روشنفکر ِزنان ِامروز ِاجتماع ما! آن¬ها که مدل نوین زن بودن شده¬اند! "هفده دی¬ای ها"! آزادزنان! این تنها صفتی است که آن¬ها موصوفات راستین آنند؛ آزاد از ... عفت کلام اجازه نمی¬دهد. این چادر های سیاه را، نه فرهنگ و تمدن جدید، و نه رشد فکری، و نه شخصیت یافتن واقعی، و نه آشنایی با روح و بینش و مدنیت اروپا، بلکه آجان و قیچی از سر اینان برداشت، بر اندام اینان درید، و آنگاه نتیجه این شد که همان "شاباجی خانم" شد که بود، منتها به جای حنا بستن، گلمو می¬زند و به جای خانه نشستن و غیبت کردن، شب نشینی می¬کند و پاسور می¬زند. یک "ملا باجی" اگر ناگهان تنبانش را در آورد و یا به زور درآوردند چه تغییراتی در نگاه و احساس و تفکر و شخصیتش رخ خواهد داد؟
اما مسأله به همین سادگی¬ها نیست. "زن روز" آمار داده¬است که از 1956 تا 66 (ده سال) موسسات آرایش و مصرف لوازم آرایش در تهران پانصد برابر شده است. و این تنها منحنی تصاعدی مصرف در دنیا و در تاریخ اقتصاد است و نیز تنها علت غایی همه این تجدد بازی ها و مبارزه با خرافات و آزاد شدن نیمی از اندام اجتماع که تا کنون فلج بود و زندانی بود و از این حرف¬ها ... اما این¬ها باز یک فضیلت را دارایند. یعنی یک امتیاز بر رقبای املشان. .... چه گرفتاری عجیبی در قضاوت میان این دو صفِ متجانس ِمتخاصم پیدا کرده¬ام. هر وقت آن "ملاباجی گشنیز خانم¬ها" را می¬بینم می¬گویم؛ باز هم آن¬ها. و هر وقت آن "جیگی جیگی ننه خانم¬ها" را می¬بینم، می¬گویم باز هم همین¬ها.
و اما تو همسرم. چه سفارشی می¬توانم به تو داشت؟ تو که با از دست دادن من هیچکسی را در زندگی کردن از دست نداده¬ای. نه در زندگی، در زندگی کردن. به خصوص بدان گونه که مرا می¬شناسی و بدان صفات که مرا می¬خوانی. نبودن من خلائی در میان داشتن¬های تو پدید نمی¬آورد. و با این حال که چنان تصویری از روح من در ذهن خود رسم کرده¬ای وفای محکم و دوستی استوار و خدشه ناپذیرت به این چنین منی، نشانه روح پر از صداقت و پاکی و انسانیت توست.
به هر حال اگر در شناختن صفات اخلاقی و خصایل شخصیت انسانی من اشتباه کرده باشی در این اصل هر دو هم عقیده¬ایم که: اگر من هم انسان خوبی بوده¬ام همسر خوبی نبوده¬ام. و من به هر حال آن قدر خوب هستم که بدی¬های خویش را اعتراف کنم و آنقدر قدرت دارم که ضعف¬هایم را کتمان نکنم و در شایستگیم همین بس که خداوند با دادن تو آنچه را به من نداده است جبران کرده است و این است که اکنون در حالی که همچون یک محتضر وصیت می¬کنم ، احساس محتضر ندارم. که با بودن تو، می¬دانم که نبودن ِمن، هیچ کمبودی را در زندگی کودکانم پدید نمی¬آورد و تنها احساسی که دارم همان است که در این شعر توللی آمده¬است که:
برو ای مرد، برو چون سگ آواره بمیر/ که وجود تو به جز لعن خداوند نبود// سایه شوم تو جز سایه ناکامی و یأس/ بر سر همسر و گهواره فرزند نبود
از طرف مالی، تنها یادآوری این است که به حساب خودم آنچه را از پول خود در هنگام زلزله خرج کردم از حساب 2 بانک تعاونی و توزیع برداشت کرده¬ام، و البته دلم از این کار چرکین بود و قصد داشتم در عید امسال که قرضی می¬کنم یا چیزی می¬فروشم، برای پول منزل آن را مجددا باز گردانم و امیدوارم تو این کار را بکنی.
آرزوی دیگرم این بود که یک سهم آب و زمین از "کاهه" بخرم به نام مادرم وقف کنم و درآمدش صرف هزینه تحصیل شاگردان ممتاز مدرسه این ده شود که در سبزوار تحصیلاتشان را تا سیکل یا دیپلم ادامه دهند (ماهی جهارصد و پنجاه تومان برای هر فرد و بنا بر این سالی سه محصل می¬توانند از این بابت درس بخوانند البته با کمک¬های اضافی من و خانواده خودش)
کار سوم این که جمعی از شاگردان آشنایم همه حرف¬ها و درس¬های چهار سال دانشکده را جمع و تدوین کنند و منتشر سازند که بهترین حرف¬های من در لابلای همین درس¬های شفاهی و گفت و شنود¬های متفرقه نهفته است. ... و نیز کنفرانس¬های دانشکاهیم جداگانه، و نوشته¬های ادبیم در سبک کویر، جدا؛ و نوشته¬های پراکنده فکری و تحقیقیم جدا، و آنچه در اروپا نوشته¬ام جمع آوری شود و نگهداری، تا بعد¬ها که انشاءالله چاپ شود. . شعرهایم همه به دقت جمع آوری شود و سوزانده شود که نماند، مگر "قوی سپید" و "غریب راه" و "در کشور" و "شمع زندان" و درس¬های اسلام شناسی، از "سقیفه به بعد"، با "امت و امامت" در ارشاد و کنفرانس¬های مربوط به حضرت علی و علت تشیع ایرانیان و دیالکتیک پیدایش فرق در اسلام و هر چه به این زمینه¬ها می¬آید از جمله "بیعت" در کانون مهندسین و "علی حقیقتی بر گونه اساطیر" و ... همه در یک جلد به نام جلد دوم اسلام شناسی تحت عنوان "امت و امامت" تدوین شود.
اگر مترجمی شایسته پیدا شد متن مصاحبه مرا با "گیوز" به فارسی ترجمه کند. در باره این آثار بخصوص کتاب DESALIENATION DES SOCIETES MUSULMANS مرا و همچنین مقاله SOCIOLOGIE D’INITIATION مرا که با چهار جامعه شناس خارجی تحقیق کرده¬ایم و "اوت زتود" چاپ کرده است. کتاب L’ANGE SOLITAIRE مرا دلم نمی¬خواهد ترجمه کنند. کار گذشته¬ای و رفته¬ای است.
همه التماس¬هایت را از قول من نثار ... عزیزم کن که آنچه را از من جمع کرده و در باره¬ام نوشته از چاپش منصرف شود که خیلی رنج می¬برم.
از دوستانم که در سال¬های اخیر به علت انزوایی که داشتم و خود معلول حالت روحی و فشار طاقت شکن فکری و عصبی بود، از من آزرده شده¬اند، پوزش می¬طلبم.و امیدوارم بدانند که دوری از آن¬ها نبود، گریز به خودم بود و این دو، یکی نیست.
کتاب "کویر" را با اتمام آخرین مقاله و افزودن "داستان خلقت" یا "دردبودن" پس از پاکنویس تمام کنید و منتشر سازید. مقدمه¬اش تنها نوشته عین القضاة است. و در اولین صفحه¬اش این جمله "توماس ولف": "نوشتن برای فراموش کردن است نه برای به یاد آوردن"
در پایان این حرف¬ها بر خلاف همیشه احساس لذت و رضایت می¬کنم که عمرم به خوبی گذشت. هیچوقت ستم نکردم. هیچوقت خیانت نکردم و اگر هم به خاطر این بود که امکانش نبود، باز خود سعادتی است. تنها گناهی که مرتکب شده¬ام، یک بار در زندگیم بود که به اغوای نصیحتگران ِبزرگتر، و به فن کلاهگذاری سر خدا ... ، در هیجده سالگی، اولین پولی که پس از هفت هشت ماه کار، یکجا حقوقم را دادند و پولی که از مقاله نویسی جمع کرده بودم، پنج هزار تومان شد. و چون خرجی نداشتم، گفتند به بیع وشرط بده. من هم از معنی این کثافتکاری بیخبر، خانه کسی را گرو کردم به پنج هزار تومان، و به خودش اجاره دادم ماهی صد تومان. و تا پنج شش ماه، ماهی صد تومان ربح پولم را به این عنوان می¬گرفتم . و بعد فهمیدم که بر خلاف عقیده علما و مصلحین دنیا، این یک کار پلیدی است و قطعش کردم و اصل پولم را هم به هم زدم. اما لکه چرکش هنوز بر زلال قلبم هست و خاطره اش بوی عفونت را از عمق جانم بلند می¬کند و کاش قیامت باشد و آتش و آن شعله¬ها که بسوزاندش و پاکش کند. و گناه دیگرم که به خاطر ثوابی مرتکب شدم و آن مرگ دوستی بود که شاید می¬توانستم مانعش شوم، کاری کنم که رخ ندهد، نکردم. گر چه نمی¬دانستم که به چنین سرنوشتی می¬کشد و نمی¬دانم چه باید می¬کردم. در این کار احساس پلیدی نمی¬کنم. اما ده سال تمام گداخته¬ام و هر روز هم بدتر می¬شود و سخت¬تر. و اگر جرمی بوده است آتش مکافاتش را دیده¬ام و شاید بیش از جرم. و جز این، اگر انجام ندادن خدمتی یا دست نزدن به فداکاری گناه نباشد، دیگر گناهی سراغ ندارم.
و خدا را سپاس می¬گزارم که عمر را به خواندن و نوشتن و گفتن گذراندم که بهترین"شغل" را در زندگی مبارزه برای آزادی مردم و نجات ملتم می¬دانستم و اگر این دست نداد بهترین شغل یک آدم خوب، معلمی است و نویسندگی و من از هیجده سالگی کارم، این هر دو. و عزیزترین و گران¬ترین ثروتی که می¬توان به دست آورد، محبوب بودن و محبتی زاده ایمان، و من تنها اندوخته¬ام این، و نسبت به کارم و شایستگیم، ثروتمند، و جز این، هیچ ندارم. و امیدوارم این میراث را فرزندانم نگاه دارند و این پول را به ربح دهند و ربای آن را بخورند که حلال¬ترین لقمه است.
و حماسه¬ام این که کارم گفتن و نوشتن بود و یک کلمه را در پای خوکان نریختم. یک جمله را برای مصلحتی حرام نکردم و قلمم همیشه میان من و مردم در کار بود و جز دلم یا دماغم کسی را و چیزی را نمی¬شناخت و فخرم این که در برابر هر مقتدر تر از خودم متکبرترین بودم و در برابر هر ضعیف تر از خودم متواضعترین.
و آخرین وصیتم، به نسل جوانی که وابسته آنم. و از آن میان به خصوص روشنفکران، و از این میان بالاخص شاگردانم که هیچوقت جوانان روشنفکر همچون امروز نمی¬توانسته¬اند به سادگی مقامات حساس و موفقیت¬های سنگین به دست آورند اما آنچه را در این معامله از دست می¬دهند بسیار گرانبها تر از آن چیزی است که به دست می¬آورند.
و دیگر این سخن یک لا ادری فرنگی که در ماندن من سخت سهیم بوده¬است که "شرافت مرد همچون بکارت یک زن است. اگر یک بار لکه دار شد دیگر هیچ چیز جبرانش را نمی¬تواند".
و دیگر این که نخستین رسالت ما کشف بزرگ¬ترین مجهول غامضی است که از آن کمترین خبری نداریم و آن "متن مردم" است و پیش از آن که به هر مکتبی بگرویم باید زبانی برای حرف زدن با مردم بیاموزیم و اکنون گنگیم. ما از آغاز پیدایشمان زبان آنها را از یاد برده¬ایم و این بیگانگی، قبرستان همه آرزوهای ما و عبث کننده همه تلاش¬های ماست.
و آخرین سخنم به آن¬ها که به نام روشنفکری، گرایش مذهبی مرا ناشناخته و قالبی می¬کوبیدند، این که:
دین چو منی گزاف و آسان نبود / روشن تر از ایمان من ایمان نبود // در دهر چو من یکی و آن هم کافر! / پس در همه دهر یک مسلمان نبود
ایمان در دل من، عبارت از آن سیر صعودی¬ای است که پس از رسیدن به بام عدالت اقتصادی _ به معنای علمی کلمه _ و آزادی انسانی _ به معنای غیر بورژوازی اصطلاح _ در زندگی آدمی آغاز می¬شود.»