علت خلط خونی چیست؟

هموپتیزی، اصطلاح پزشکی است که برای خلط خونی از دستگاه تنفسی استفاده می شود. در برخی موارد خلط خونی ممکن است از بیماری‌ های نسبتاً خفیفی مانند برونشیت ناشی شود، اما گاهی می تواند نشان دهنده بیماری‌ زمینه‌ ای جدی مانند سل، سرطان ریه یا آمبولی ریه باشد. به همین دلیل همیشه برای ارزیابی و یافتن علت خلط خونی باید به پزشک مراجعه کرد.


هموپتیزی چیست؟
منظور از خلط خونی دفع خون از دستگاه تنفسی تحتانی، به ویژه ریه ها یا نایژه است. میزان خون دفع شده در هر فرد بسیار متفاوت است. برخی از افراد ممکن است فقط چند رگه خون در خلط مشاهده کنند، در حالی که برخی حجم زیادی از خون را با سرفه دفع می کنند.
معمولا از اصطلاح خلط خونی برای خونی که از بینی، گلو یا دهان نشات می گیرد استفاده نمی شود. همچنین خلط خونی با هماتمز که استفراغ خونی از دستگاه گوارش است یکسان نیست و نباید این دو را با یکدیگر اشتباه گرفت، زیرا هر یک به علل کاملا متفاوتی رخ می دهند.


انواع خلط خونی
انواع خلط خونی با توجه به شدت و حجم خون دسته بندی می شود و شامل:

• هموپتیزی خفیف: مقادیر کم خون در خلط (معمولاً کمتر از 30 میلی‌ لیتر در 24 ساعت).
• هموپتیزی متوسط: حدود 30 تا 200 میلی‌ لیتر خون در 24 ساعت.
• هموپتیزی شدید: بیش از 200 تا 600 میلی‌ لیتر خون در 24 ساعت، که به دلیل خطر انسداد راه هوایی و از دست دادن خون قابل توجه، یک فوریت پزشکی محسوب می‌ شود.

خلط خونی نشانه چیست؟
علل خلط خونی بسیار متنوع است و از عفونت های شایع کم خطر گرفته تا بیماری های خطرناکی که تهدید کننده زندگی هستند را شامل می شود:

• برونشیت
• ذات الریه
• سل
• سرطان ریه
• سرطان متاستاتیک
• آمبولی ریه
• ناهنجاری‌ های شریانی-وریدی
• تنگی دریچه میترال
• برونشکتازی
• بیماری انسدادی مزمن ریوی
• آسیب به قفسه سینه
• روش هایی مانند برونکوسکوپی، بیوپسی ریه یا تهویه مکانیکی
• اختلالات خونریزی

در ادامه به بررسی بیشتر هر یک از علل خلط خونی می پردازیم.


عفونت‌
چندین عفونت وجود دارند که می توانند منجر به مشاهده خلط خونی شوند که برخی خفیف و برخی بسیار جدی هستند. این عفونت ها شامل:

• برونشیت: برونشیت چه از نوع حاد چه از نوع خفیف، یکی از علل اصلی خلط خونی خفیف است که معمولاً منجر به مشاهده رگه‌ هایی از خون در خلط می شود.
• ذات‌ الریه: ذات‌ الریه شدید باکتریایی یا ویروسی می‌ تواند بافت ریه را ملتهب کرده و به آن آسیب‌ وارد کند و از این طریق منجر به خلط خونی شود.
• سل: سل یکی از خطرناک ترین علل خلط خونی است که اگر درمان نشود می تواند کشنده باشد. این بیماری به ویژه در مناطقی که میزان عفونت بالاست شایع است.

سرطان
یکی از علل اصلی خلط خونی مکرر در بزرگسالان، به ویژه در افراد سیگاری، سرطان ریه است. در اغلب موارد خلط خونی مکرر از سرطان ریه ناشی می شود و با علائم دیگری مانند سرفه مزمن، کاهش وزن یا درد قفسه سینه همراه است. همچنین سرطان متاستاتیک که از سایر قسمت‌ های بدن به ریه‌ ها گسترش پیدا می کند نیز می تواند منجر به خونریزی و مشاهده خون در خلط شود.


اختلالات ریوی و عروقی
برخی از اختلالات ریوی و عروقی نیز ممکن است منجر به خلط خونی شوند:

• آمبولی ریه: آمبولی ریه منجر به گیر کردن لخته خون در شریان‌ های ریوی می شود و می‌ تواند باعث مرگ یک قسمت از بافت ریه شود. آمبولی ریه در برخی موارد می تواند منجر به خلط خونی شود.
• ناهنجاری‌ های شریانی-وریدی: اتصالات غیرطبیعی بین شریان‌ ها و وریدها در ریه‌ ها ممکن است پاره شده و خونریزی کنند و منجر به مشاهده خون در خلط شوند.
• تنگی دریچه میترال: این اختلال فشار گردش خون ریوی را افزایش می‌ دهد و می‌ تواند منجر به خلط خونی شود.

بیماری های ریوی
در اغلب موارد مشکلات ریوی می توانند علت مشاهده خون در خلط باشند که شایع ترین آنها، شامل:

• برونشکتازی: این بیماری منجر به مسدود شدن مجاری تنفسی می شود و اغلب به علت عفونت مزمن رخ می دهد. یکی از علائم شایع این بیماری خلط خونی مکرر است.
• بیماری انسدادی مزمن ریوی: این بیماری نیز یک از انواع بیماری های ریوی است که باعث مسدود شدن مسیر جریان هوای ریه ها می شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است گاهی اوقات، به خصوص در هنگام تشدید آن، خلط خونی داشته باشند.

خلط خونی صبحگاهی نشانه چیست؟
خلط خونی صبحگاهی اغلب نشان دهنده تجمع ترشحات خونی در طول شب در اثر شرایطی مانند برونشیت مزمن، برونشکتازی، سل یا سرطان ریه است. در حالی که مشاهده رگه‌ های کوچک خون ممکن است گاهی اوقات از تحریک خفیف راه هوایی ناشی شده باشد، خلط خونی صبحگاهی مداوم یک علامت هشدار دهنده است که نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.


علائم مرتبط با خلط خونی
به ندرت ممکن است خلط خونی به تنهایی و بدون علائم دیگری ظاهر شود. در اغلب موارد خلط خونی با توجه به علت بروز آن با علائم زیر همراه است:

• سرفه مداوم
• درد قفسه سینه
• خس خس سینه
• تنگی نفس
• تولید مخاط
• تب
• تعریق شبانه
• خستگی و کسالت
• کاهش وزن
• تپش قلب
• تورم

توجه به علائم دیگری که با خلط خونی همراه هستند در تشخیص علت اصلی آن بسیار مهم است.


روش های تشخیص علت خلط خونی
برای تشخیص علت خلط خونی ابتدا پزشک علائم و سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند. همچنین یک معاینه کامل قفسه سینه و قلب انجام می شود. سپس برای تشخیص دقیق علت از آزمایش ها و مطالعات تصویربرداری زیر استفاده می کند:

• آزمایش شمارش کامل سلول‌ های خونی
• آزمایش انعقاد خون
• آزمایش خلط
• تصویربرداری با اشعه ایکس
• سی تی اکسن
• آنژیوگرافی ریه
• آندوسکوپی
• برونکوسکوپی

خلط خونی صبحگاهی مجله پزشکی بیچشک
درمان خلط خونی
درمان خلط خونی با توجه به علت زمینه ای آن انجام می شود. معمولا اولین اقداماتی که برای درمان انجام می شوند شامل باز کردن راه هوایی، اکسیژن درمانی و انتقال خون در صورت از دست دادن خون زیاد است. سپس با توجه به بیماری زمینه ای که منجر به خلط خونی شده است یکی از روش های زیر انتخاب می شود:

• آنتی بیوتیک ها برای عفونت‌ های باکتریایی مانند ذات الریه یا سل.
• داروهای ضد سل برای درمان سل.
• شیمی درمانی، پرتو درمانی یا جراحی برای درمان سرطان.
• آمبولیزاسیون شریان برونش برای خلط خونی مداوم.
• جراحی برای برداشتن بافت ریه.

درمان گیاهی خلط خونی چیست؟
خلط خونی در اغلب موارد از بیماری های جدی ناشی می شود، به همین دلیل استفاده از درمان های گیاهی به هیچ وجه نباید جایگزین درمان های پزشکی شود. برخی از داروهای گیاهی می توانند به تسکین خلط خونی و علائم همراه آن کمک کند. درمان گیاهی خلط خونی شامل موارد زیر است:

• ریشه شیرین بیان
• ریشه ختمی
• نارون لغزنده
• برگ چنار
• بومادران
• زردچوبه

اغلب داروهای گیاهی که در بالا معرفی شد به صورت عرق یا دمنوش مورد استفاده قرار می گیرند و می توانند به تسکین دستگاه تنفس کمک کنند.

عوارض خلط خونی
برای بررسی علت خلط خونی باید حتما به پزشک مراجعه کرد، زیرا درمان نکردن فوری آن می تواند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود، از جمله:

• انسداد راه هوایی که می تواند منجر به خفگی شود.
• هیپوکسمی (کاهش سطح اکسیژن در خون).
• بی‌ ثباتی همودینامیک.

این نکته را به یاد داشته باشید که خلط خونی با توجه به علت زمینه ای و میزان آن می تواند کشنده باشد، پس در صورت مشاهده آن حتما به پزشک مراجعه کنید.
خلط خونی در موارد جزئی، اغلب از عفونت‌ هایی مانند برونشیت ناشی می‌ شود، اما موارد شدیدتر یا مکرر می‌ تواند نشانه بیماری‌ هایی مانند سل، سرطان ریه یا آمبولی ریه باشد. از آنجایی که علل متفاوتی می توانند منجر به بروز این بیماری شوند، روش های درمان آن نیز با توجه به علت بروز متفاوت است.