كراتين كليه چيست ؟

کراتینین و اوره دو ماده زائد در خون هستند که باید توسط کلیه ها دفع شوند. چون این دو ماده فقط توسط کلیه ها قادر به دفع می باشند، می توان گفت که دفع یا عدم دفع این دو ماده توسط کلیه ها از طرفی عملکرد و یا عدم کارائی و سلامت کلیه ها را نشان می دهد.معمولا بعد از ۵۰ سالگی مقدار این دو ماده هر ۱۰ سال مقداری از مقدار طبیعی بالاتر می رود، که نشان دهنده کاهش عمل کلیه ها می باشد که با افزایش سن بطور طبیعی به علت کاهش عمل کلیه ها می باشد و لذا اهمیت خاصی نباید به آن داده شود. کراتینین و اوره با آزمایش خون قابل اندازه گیری می باشد.اوره و کراتنین دو ماده سمی در خون هستند که بدنبال سوخت و ساز مواد غذائی در بدن به وجود می آید. این دو ماده سمی فقط از طرق کلیه ها دفع می شوند.

مقدار طبیعی کراتینین و اوره

مقدار طبیعی کراتینین خون در مردان ۰٫۸-۱٫۲ mg/dl (در برخی موارد تا ۱٫۵ mg/dl ) و در زنان ۰٫۶-۰٫۹ mg/dl می باشد. مقدار طبیعی اوره خون در بالغین ۱۵-۴۵ mg/dl و در کودکان ۱۰-۴۰ mg/dl می باشد. اگر کراتینین و اوره از این مقدار بالا رود نشان دهنده بیماری کلیه می باشد.
دکتر هوشنگ قوامی : ” کراتینین بالا نشانه بیماری کلیه می باشد.”

مقدار کراتینین و اوره وقتی که عملکرد و کارائی دو کلیه از ۳۰ درصد پایین بیاید، در خون بالا می رود و بنابراین می توان نتیجه گرفت مقدار کراتینین و اوره تا زمانیکه کلیه ها تا ۳۰ درصد کار کنند، طبیعی است، در حالیکه عملا” اختلال در عملکرد کلیه ها” وجود دارد.بنابراین باید برای بررسی عملکرد دقیق کلیه ها در صورت ضرورت، از اسکن ایزوتوپ کلیه ها استفاده کرد که آزمایش بسیار دقیقی است و کار کلیه ها را جداگانه بررسی می کند. افراد مسنی هستند که کراتین آنها بیشتر از حد طبیعی است که جای نگرانی نخواهد بود و پدیده طبیعی است.ولی این افراد محدودیت در خوردن گوشت، نمک وجود دارد و اگر دیابت و یا فشارخون دارند باید کنترل شود. اگرچه بسیاری از مردان در این سن مبتلا به هیچگونه بیماری نیستند. بسیاری از مردانی که کراتینین بین ۲-۳ دارند، بدون هیچگونه بیماری و با کنترل مصرف گوشت و نمک، زندگی و فعالیت روزانه خود را انجام می دهند.

عدم دفع کراتینین و اوره

در مواقعی که کلیه ها بعلت بیماری دچار کم کاری شوند، دیگر قادر نخواهند بود که اوره و کراتنین را کاملاً از خون دفع کنند و در نتیجه مقدار این دو ماده در خون بالا میروند.

كراتين بالا در كليه

بیماری های کلیوی متعددی هستند که اگر کلیه ها به آنها مبتلا شوند، قادر نیستند که اوره و کراتنین را دفع کنند و میزان آنها در خون بالا میرود، و از طرفی بعضی بیماری ها هستند که باعث می شود کلیه ها کاملاً کار خود را از دست بدهند و در اینصورت در چنین وضعیتی کلیه ها قادر به دفع این دو ماده سمی نخواهند بود و در نتیجه مقدار آنها در خون بالا میرود و بیمار نیاز به دیالیز و نهایتاً پیوند کلیه پیدا می کند.

بالا رفتن سریع کراتینین و اوره

در بررسی عملکرد کلیه، اندازه گیری کراتینین خون ارزش بیشتری نسبت به اوره دارد. افزایش کراتینین و اوره بر حسب ضایعه به کلیه تقسیم بندی می شود.

# دسته اول آسیب به کلیه

آسیب کلیه ها که از طریق خون باعث ضایعه کلیه ها می شود. برای مثال فردی که دچار خونریزی شدید می شود، بدنبال آن دچار کاهش فشارخون شده و چنانچه بمدت ۱۰ دقیقه کاهش فشار خون ادامه دار شود، کلیه ها از کار می افتند. مصرف بعضی داروها نیز اثر سمی روی کلیه ها دارد و باعث از کار افتادن کلیه ها می شود که ممکن است برگشت ناپذیر باشد.

# دسته دوم آسیب به کلیه

دسته دوم بیماریهای خود کلیه ها می باشد که باعث بالا رفتن کراتینین و اوره می شود. این بیماری ها مثل عفونت های کلیه، سنگ های متعدد دو طرفه کلیه ها و یا بیماری کیستیک کلیه هاکه می توانند باعث نارسائی کلیه (ESRD) شوند و فرد مجبور به پیوند کلیه شود.

# دسته سوم آسیب به کلیه

دسته سوم بعد از کلیه می باشد. معمولا” اگر حالب ها که لوله های برنده ادرار به مثانه هستند، دچار انسداد شوند و این انسداد طولانی شود، کلیه ها دچار نارسائی خواهند شد. مثلا” سنگ های دو طرفه حالب ها که باعث انسداد شده باشد و گاهی بدون سرو صدا این اتفاق رخ می دهد. یا تنگی های مادرزادی محل کلیه به حالب ها که بیشتر در بچه ها دیده می شود و مورد دیگر برگشت ادرار به کلیه ها است که اگر اصلاح نشود باعث نارسائی کلیه می شود.یکی دیگر از این موردها، بزرگی پروستات می باشد که ۱۰ درصد موارد باعث نارسائی کلیه و بالا رفتن سریع کراتینین و اوره می شود.

کمبود کراتینین خون

در مواقعی وجود دارد که ممکن است مقدار کراتنین از میزان طبیعی که در بالا ذکر گردید، پایین بیاید، این حالت بخصوص در خانمهای حامله دیده می شود، چون در حاملگی بخصوص در سه ماهه دوم و سوم کار کلیه ها در خانم های حامله دو برابر می شود و کلیه ها نیز بزرگ می شوند.وقتی عملکرد و کار کلیه افزایش یابد در نتیجه کراتنین زیادتری از کلیه ها دفع می شود و گاهی کراتنین به میزان ۸/۰ تا ۶/۰ می رسد و ۶ هفته بعد از زایمان کار کلیه ها به حالت طبیعی بر می گردد. در کودکان هم مقدار کراتنین نسبت به افراد بالغ و بزرگترها پایین تر می باشد.

برای اطلاعات بیشتر در خصوص عوارض بالا رفتن کراتینین و اوره می توانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
https://dr-ghavami.com/988

دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران