آموزش WPF (مقدماتی تا پیشرفته)

[Mahdi.Kiani]

در این بخش قصد دارم، زبان XAML را که نوعی زبان نشانه گذاری می باشد را تشریح کنم و نحوه استفاده از آن و جایگاه آن را در تکنولوژی WPF و نیز در ویژوال استودیو را بیان کنم.
همانطور که در بخش قبلی ( مقدمه ای بر WPF ) اشاره ای مختصر کردم، XAML مخفف عبارت EXtensible Application Markup Language می باشد. زبان XAML که یک زبان توصیفی می باشد، بر پایه قواعد XML می باشد. این زبان در ایجاد برنامه های WPF نقش بسیار موثری را بازی می کند.
این زبان که همراه با ویژوال استودیو 2008 درون آن موجود و نصب شده می باشید، برای نمونه سازی وتعریف آبجکت های WPF به کار می رود. منظور از آبجکت، در اینجا یک واژه کلی می باشد. از یک خط ساده گرفته تا تولید و ایجاد کنترل های پیچیده، همگی قابل پیاده سازی با این زبان توصیفی می باشند. در واقع WPF این زبان را برای ایجاد واسط های کاربری برنامه های خود به کار می گیرد.
اگر چه در ابتدا ممکن است اینگونه به نظر آید که استفاده از XAML برای طراحی پنجره ها و یا صفحات و یا هر آبجکت دیگری درون WPF مشکل تر از نحوه ایجاد فرم های ویندوزی در مدل های برنامه نویسی پیشین باشد، ولی به واقع اینگونه نیست. با کمی تلاش و استفاده از این زبان، پس از مدتی متوجه خواهید شد که توسعه برنامه ها و طراحی پنجره های برنامه به همراه محتویات درون آن ها، توسط XAML بسیار سریعتر و روان تر از روش های پیشین که معمولا به صورت Drag کردن کنترل ها و اشیاء بر روی فرم ها بود، می باشد. علاوه بر این پس از مدتی خواهید دید که ایجاد آبجکت ها و به ویژه ایجاد انواع اشکال با انواع افکت های گوناگون بر روی آن ها، توسط XAML به راحتی صورت می پذیرد. یکی دیگر از ویژگیهای این زبان این است که در ویژوال استودیو، تقریبا بیش از 99% موارد دارای Intellisence بسیار موثر و کارا می باشد که عمل کد نویسی در این زبان را بسیار راحت تر می کند. در ادامه نگاهی گذرا به روش های پیشین طراحی خواهیم انداخت و مقایسه خواهیم کرد که استفاده از XAML در تولید برنامه های WPF چه اثراتی دارد.

طراحی واسط های گرافیکی کاربر قبل از WPF :

طراحی واسط های کاربری در مدل های برنامه نویسی قبل از WPF (برنامه های ویندوزی ) همیشه با بخش کد و منطق برنامه درگیر بوده است. در بهترین حالت، در دات نت فریم ورک 2.0، هر فرم که به عنوان بالاترین آبجکت و به عنوان پدر تمامی آبجکت ها در برنامه های استفاده می شد، دراای دو کلاس مجزا بود.(هست) یکی از این کلاس ها که دارای متدی به نام InitializedComponents بود، (هست). این متد وظیفه طراحی فرم و آبجکت های درون آن را بر عهده داشت. به محض قرار گیری آبجکتی مانند Button بر روی فرم، کدهایی درون متد مذکور به صورت اتوماتیک و توسط خود محیط برنامه نویسی ویژوال استودیو نوشته می شد. این کد ها مربوط به نحوه قرار گیری آبجکت مورد نطر بر روی فرم بود.(هست). و کلاس دیگر معمولا برای کد نویسی و ایجاد منطق برنامه و مشخص کردن عملکرد فم مربوطه و آبجکت های مربوطه به کار می رفت.(می رود). این مسئله ممکن است هیچ ایرادی در یک نگاه سطحی به همراه نداشته باشد. اما در گروه های برنامه نویسی، این یک معضل می باشد. به این دلیل که همیشه طراح با کد نویس درگیر است. این مشکل زمانی بیشتر خود را نشان می دهد که طراح برنامه، ( منظور از طراح، گرافیست برنامه می باشد) از کد نویسی و منطق های برنامه نویسی اطلاعات چندانی نداشته باشد
.
این موضوع با ورود ASP.NET 2.0 و به وجود آمدن مبحث Code Behind که منطق برنامه را از طراحی آن جدا می کرد، تا حدی مرتفع گردید. البته کماکان برای برنامه های ویندوزی هیچ راه حل مناسبی وجود نداشت.

این مسئله با آمدن تکنولوژی WPF و همراه ان زبان نشانه گذاری XAML به خوبی مرتفع شده و بسیاری از مشکلات را کاهش داده است. در این روش، گرافیست برنامه بدون داشتن دغدغه هایی از منطق و نحوه عملکرد برنامه، اقدام به ایجاد و طراحی پنجره های برنامه نماید.
در واقع نکته کلیدی و تفاوت WPF با فرم های ویندوزی این است که WPF طراحی پنجره ها و آبجکت ها را بر خلاف فرم های ویندوزی به کد تبدیل نمی کند. و در نتیجه طراحی برناکمه از کد نویسی و منطق آن کاملا جدا سازی شده است. این موضوع همیشه ذهن برنامه نویسان را درگیر کرده بود. در واقع برنامه نویسان حرفه ای، همواره در تلاش برای تولید برنامه هایی بودن که منطق برنامه از طراحی آن جدا باشد.

نکته :
البته توجه به این نکته بسیار مهم است که وجود XAML به این معنا نیست که WPF حتما به این زبان نیاز دارد. اگر چنین تصوری دارید باید بگم که در اشتباه هستید. هم اکنون هم می توان طراحی برنامه را تماما به صورت کد نویسی انجام داد. اما این مسئله مشکلاتی را که پیش تر به آن ها پرداختم را به وجود می آورد.
---------
عادت بد :
با وجود نر م افزار های گرافیکی که روز به روز بر تعداد آن ها هم افزوده میشه و با اضافه کردن plug in هایی به اون ها و گرفتن خروجی XAML از آن های نباید موجب این شود که نحوه کار کردن با XAML را کنار بگذاریم و از برنامه های آماده استفاده کنیم.. شدیدا و با تاکید بسیار توصیه می کنم که زیاد وابسته اینگونه نرم افزار ها نشوید.
تعدادی از این نرم افزار ها را در بخش های بعدی معرفی خواهم کرد. (شاید هم معرفی نکنم !!!)