رشته کامپیوتر بهتر است یا فناوری اطلاعات

[Mamdos]

جواب مختصر و مفیدش اینه: بستگی به برداشت دانشگاه مورد نظر از «فناوری اطلاعات» داره.

در دانشگاه ما فناوری اطلاعات در کنار سخت‌افزار و نرم‌افزار یکی از گرایش‌های مهندسی کامپیوتره. به قول یکی از اساتیدمون، گرایش فناوری اطلاعات در دانشکده‌ی ما با هدف تربیت مهندسان «نرم‌افزار+» طراحی شده یعنی یک نسخه‌ی کاربردی‌تر مهندسی نرم‌افزار. چارت دروس فناوری اطلاعات در دانشکده‌ی ما چند درس نظری‌تر یا کمتر کاربردی گرایش نرم‌افزار رو نداره (نظریه‌ی زبان‌ها و ماشین‌ها، کامپایلر، زبان‌های برنامه‌سازی، هوش مصنوعی، بازیابی پیشرفته‌ی اطلاعات، الکترونیک دیجیتال و آز سیستم عامل و آز مهندسی نرم‌افزار) و درس «طراحی شیءگرا» رو هم نداره (هرچند بیشترشون رو می‌شه به عنوان درس اختیاری گرفت) و در عوض چند درس نسبتاً مدیریتی (مهندسی فناوری اطلاعات، مدیریت پروژه‌های فناوری اطلاعات، برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات، مهندسی کاربرد، تجارت الکترونیکی) به اضافه‌ی دروس مهندسی اینترنت و سیستم‌های چندرسانه‌ای رو داره.
اما تا اونجا که متوجه شده‌م چارت مهندسی فناوری اطلاعات (فا) در دانشگاه‌های دیگر فرق داره؛ گویا در دانشگاه تهران حالت شبکه‌ای‌تر داره یعنی حتی مخابرات ۱ و ۲ مهندسی برق رو هم می‌خونند (احتمالاً یه دلیلش اینه که در دانشگاه تهران دانشکده‌ی برق و کامپیوتر یکیه). در دانشگاه‌های مختلف بسته به سلیقه‌ها و تخصص‌های موجود در اعضای هیأت علمی تفاوت داره. در چارت پیشنهادی وزارت علوم دروس «مبانی مدیریت» و «هوش مصنوعی» هم هست.

در دانشگاه‌های خارجی اون طوری که من دیده‌م رشته‌ای با نام «مهندسی» فناوری اطلاعات (فا) کم وجود داره، شاید به این دلیل باشه که رشته‌های علوم کامپیوتر (Computer Science) رایج در خارج (که معادل همون مهندسی کامپیوتر در کشور ما هستند) و همچنین رشته‌های مدیریتی‌تر مثل مهندسی صنایع و MIS می‌تونن درس‌های اختیاری بیشتری بگیرن و عملاً نیازی به ایجاد یک رشته‌ی جدید نبوده. ولی در جاهایی هم که رشته‌ای با این نام یا نام مشابه دارند (مثل دانشگاه ملی سنگاپور، یا دکترای فا در دانشگاه نبراسکا-اوماها) فناوری اطلاعات یک «گرایش بین رشته‌ای» و کاربردی از علوم رایانه محسوب می‌شه، یعنی حال و هوای دروس بیشترین اشتراک رو با دروس کامپیوتری داره ولی با دید خیلی کاربردی‌تر و همچنین استفاده‌ی زیاد از رشته‌های دیگر مثل صنایع و سیستم و مدیریت و همچنین گرایش‌های مختلف کامپیوتر از قبیل مهندسی نرم‌افزار (مثل معماری و متدولوژی نرم‌افزار) و سیستم‌های چندرسانه‌ای و هوش مصنوعی و شبکه و حتی سخت‌افزار. در این حالت‌ها هدف از این رشته اینه که کسی تربیت بشه که بتونه به عنوان یک «فاکار» (IT Man) همه‌فن‌حریف در سازمان‌ها کار کنه، و به طیف وسیعی از مسائل مثل مسائل فناورانه، روندهای جدید، مدیریت و ... مسلط باشه و بتونه از برنامه‌نویسی و مهندسی نرم‌افزار گرفته تا مشاوره و مدیریت پروژه و مدیریت فناوری اطلاعات سازمان‌ها رو به عهده بگیره. با این دیدگاه این یک رشته‌ی جدیده ولی دانشکده‌های مدیریت و صنایع از قدیم رشته‌هایی با عنوان Information Systems یا MIS داشته‌اند که هدف‌شان تربیت مدیران فناوری اطلاعات بوده ولی نقطه ضعفشون معمولاً اینه که با مسائل فنی خیلی آشنا نیستند و ذهن مهندسی کافی ندارند بلکه خیلی مدیریتی‌اند و نسبت به مسائل فنی سطحی نگاه می‌کنند، و بنابراین «همه‌فن‌حریف» نیستند. الان در دانشگاه‌های خودمان هم رشته‌ها یا گرایش‌هایی با نام «مدیریت فناوری اطلاعات» مشابه چنین وضعی را دارند. اما «مهندسی فناوری اطلاعات» در دنیا و در ایران یک رشته‌ی جدید است، هنوز جاافتاده و به دقت تعریف شده نیست.
به طور کلی می‌شه گفت که در ایران رشته‌ی مهندسی (دقت کنید «مهندسی») فناوری اطلاعات (فا) همون مهندسی نرم‌افزاره (بدون مباحث نظری‌تر) به اضافه‌ی سه تا موضوع که در حد امکان در دروس گنجانده می‌شه: مدیریت فا، شبکه و چندرسانه‌ای. اما این کاملاً بستگی به برداشت دانشگاه مورد نظر داره و قابل تغییره. اگر قصد انتخاب رشته دارید حتماً به چارت دروس دانشگاه مورد نظر نگاه کنید و غیر از این به هیچ حرفی اعتماد نکنید. در مورد هر دانشگاهی حداکثر به حرف کسانی توجه کنید که خودشان در آن دانشگاه رشته‌ی فا (فناوری اطلاعات) را خوانده‌اند.

اما این بحث‌ها غیر از کمک برای انتخاب رشته‌ی داوطلبان کنکور، به نظرم چندان مهم نیستند و بیشتر بازی با اسم‌اند. همون‌طور که دوستان گفتند مهم مهارت‌های شماست. در سطح کارشناسی شما می‌تونید مهندسی نرم‌افزار بخونید و با خوندن دروس اضافی (حتی به عنوان درس اختیاری) توانایی‌های یک مهندس فا را هم پیدا کنید، و بالعکس. فقط کمی زحمتش بیشتره. در سطوح بالاتر هم که آزادی بیشتری در یادگیری و پژوهش وجود داره، مرزها مبهم هستند: شما ممکنه به عنوان یک دانشجوی کارشناسی ارشد نرم‌افزار یا کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات در حوزه‌ی متدولوژی یا هوش مصنوعی یا شبکه یا چندرسانه‌ای کار کنید؛ بستگی به دانشکده‌ای که درش درس می‌خونید و علایق پژوهشی اساتیدتون داره. این که فا جزو صنایعه یا رایانه یا کتابداری یا ... یا اینا جزو فا هستند بستگی به منظور شما و دانشگاه مورد نظر داره و ارزش بحث کردن نداره. فقط به محتوای دروس نگاه کنید و ببینید دقیقاً چی یاد می‌دهند و به چه درد می‌خورند. اسم رشته به تنهایی چیزی رو معلوم نمی‌کنه. (همه‌ی این‌ها رو به عنوان یک دانشجوی نیم‌سال آخر کارشناسی مهندسی فناوری اطلاعات گفتم!)